Gemeentelijk werkgelegenheidsbeleid en het Rijk: 1945-1990

De beide sector departementen Economische Zaken en Sociale Zaken hebben in het algemeen critisch gestaan ten aanzien van een grotere beleidsvrijheid van gemeenten op het terrein van werkloosheid en werkloosheidsbestrijding. In de jaren 1945-1990 vond op dit beleidsterrein dan ook regelmatig strijd plaats tussen gemeenten en rijksoverheid. Kraaijestein analyseert in deze studie de betrekkingen tussen rijk en gemeenten (verenigd in de VNG) op het gebied van werkgelegenheid en werkloosheidsbestrijding. Het thema centralisatie versus decentralisatie speelt hierin een belangrijke rol. Het onderzochte tijdvak is onderverdeeld in drie kleinere perioden: 1945-1963, 1963-1973 en 1973-1990. In de eerste periode was het scheppen van nieuwe arbeidsplaatsen een van de belangrijkste doelstellingen van het sociaal economische beleid van de overheid. De taakverdeling tussen rijk en gemeenten en de gemeentelijke beleidsvrijheid kwamen met regelmaat aan de orde. Het gemeentelijke industriebeleid zorgde regelmatig voor conflicten. In de periode 1963-1973 ontplooide de welvaartstaat zich. Werkloosheid vormde nauwelijks meer een probleem. De kwalitatieve aspecten van de arbeid kwamen in het vizier. Met name tussen Rotterdam en Sociale Zaken werd in deze periode strijd gevoerd over de gemeentelijke beleidsruimte betreffende het sociaal-vestigingsbeleid. Tijdens de laatste periode uit het onderzoek kwam de werkloosheid op een bijzonder hoog niveau. Decentralisatie werd in deze tijd een belangrijk thema. Gemeenten namen uiteenlopende maatregelen om de locale werkloosheid te bestrijden en de werkgelegenheid te bevorderen en voerden strijd voor meer beleidsvrijheid. De problematiek die in deze studie aan de orde komt, heeft ook anno 1995 nog niets aan actualiteitswaarde verloren.