Een lekenboek in woord en beeld

Al snel nadat het Speculum humanae salvationis werd geschreven, rond 1300, behoorde het tot de standaardwerken met typologische verklaring van de Bijbel. De verhalen uit het leven van Maria en Christus worden telkens geplaatst tegenover drie oudtestamentische verhalen om te laten zien hoe de komst van Christus was voorspeld in het Oude Testament. De tekst heeft een rijk illustratieprogramma met vier afbeeldingen per hoofdstuk en functioneerde als inspiratiebron voor predikers. In haar boek schetst Bernadette Kramer hoe het Speculum humanae salvationis in de vijftiende eeuw kon worden gebruikt door een ander publiek. Hierbij staat de Spegel der minschliken zalicheid centraal (ms. GkS 79, KB Kopenhagen). Een analyse van de iconografische veranderingen in de illustraties toont aan, dat dit in het Brugse Goudranken-atelier vervaardigde handschrift is afgestemd op persoonlijke catechese en devotie van leken. Tekst, illustraties en woord-beeldrelaties beïnvloeden gezamenlijk de performatieve leeservaring.    

'Een lekenboek in woord en beeld, dat tevens een CD-rom bevat met goede opnames in kleur van het hele handschrift, is een interessante en gedetailleerde casestudie voor met name kunsthistorici, maar ook voor historici en historisch letterkundigen die zich bezighouden met religiegeschiedenis en de geschiedenis van het lezen. Het vernieuwende aspect is vooral aanwezig in de interessante gedeeltes over performantie en de lichamelijke omgang van de lezer met het concrete handschrift. Dit geldt ook voor het hoofdstuk over de veranderingen in de iconografie als ondersteuning van het memoriseren.' Margriet Hoogvliet in: Tijdschrift voor Geschiedenis 127 (2014) 4, p. 708-710

Verder gesignaleerd in: Transparant 24 (2013) 2, p. 30.