GOD (1000-1300) en andere essays over literaire aspecten van het christendom

In het vroege en middeleeuwse christendom bestaat een permanente spanning tussen de vaste genres van de antieke retorica en lossere literaire taal van de Bijbel. In deze essaybundel wordt dit spanningsveld onderzocht. Artikelen over onder meer Augustinus, Gregorius de Grote, Beda Venerabilis en Bernard van Clairvaux tonen aan hoe dood, geweld en liefde niet het literaire privilege zijn van epiek, tragedie of het moderne subject. Burcht Pranger demonstreert hoe de moderne lezer methodisch te werk kan gaan om het literaire gehalte van oudere religieuze teksten op waarde te schatten.      

Inhoud: Inleiding   Deel I Parameters: God (1000-1300)   De kunstmatigheid van het christendom   De ongenaakbaarheid van de Bijbel   Het lam en de olifant: Gregorius de Grote en Beda Venerabilis   Deel II Wonder en verhaal:  Gerard Reve, God en Bernard van Clairvaux   Narratieve superioriteit: Petrus Venerabilis en het bijenwonder   De authenticiteit van de duivel: Gregorius de Grote en Heinrich von Kleist   Nachttaal: het realisme van Gregorius van Tours   Deel III Gebroken tijd: Geen tijd: Augustinus’ bekering tussen uitstel en ogenblik   Augustinus, Bernard en de Dood   Monastieke toekomstverwachting   Apocalyptiek als stijlkwestie   Deel IV Nulpunt: Religieuze onverschilligheid   Augustinus en het zwijgen der Sirenen   Noten   Afkortingen   Verantwoording

'Deze essaybundel bevat een veertiental bijdragen over de middeleeuwse christelijke literatuur in al haar verscheidenheid. Het boek beperkt zich echter niet tot middeleeuwse schrijvers; regelmatig komen ook veel recentere auteurs, zoals onder andere T.S. Eliot, H. oosterhuis en G. Reve, aan bod.' John Arblaster in: Tijdschrift voor Theologie 55 (2015) 1, p. 97

'This book, in short, is not meant for the historian who is looking for a detailed cultural history of God in the High Middle Ages, or for the semantic enthusiast who requires a deeper understanding of the way high medieval authors wrote about God. With its beautiful prose, erudite essays, and intelligent arguments, the book speaks to those who enjoy a collection of highly polished ruminations that switch from Gerard Reve to Bernard of Clairvaux, from Thomas Mann to Lanfranc, and from Erich Auerbach to Augustine; continually leaving the reader wondering about the exact relation between religion, literature, and God.' Tjamke Snijders in: Church History and Religious Culture 94 (2014), p. 90-91

'[...] essay na essay laat hij [Pranger] in deze bundel zien hoeveel intellectuele brille er schuilt in de teksten van auteurs die we, onder het vooroordeel van de "duistere" Middeleeuwen, te gemakkelijk aan de kant schuiven. Dat hij daarbij zelf een niet minder grote brille en stilistische verfijning aan de dag legt, maakt dit boek alleen maar verbluffender. [...] Pranger schrikt er dan ook niet voor terug de geijkte meningen over het middeleeuwse christendom en de literaire erfenis daarvan danig te bruuskeren. [...] nee: het amalgaam van Grieks en Joods denken vormde geen verraad aan de bijbelse traditie, zoals recentelijk door theologen is beweerd. In de hybridische literatuur die daardoor ontstond kwam er juist een nieuwe ruimte vrij waarin schrijvers en lezers op ongehoorde wijze hun innerlijk leerden peilen. Kerkvader Augustinus, die bij Pranger een belangrijke plaats inneemt, vormde daarvan in de uitlopers van de Oudheid een voorbeeld bij uitstek.' Ger Groot geeft het boek **** (vier sterren) in: NRC Handelsblad/Filosofie 14-03-2014, p. 10

'Burcht Prangers boek [...] is heel interessant en vlot geschreven. De man is enorm belezen, vooral in de auteurs die in middeleeuws Latijn schreven, en hun k(l)eurige stijl heeft aanstekelijk bij hem gewerkt. Wat ik enorm apprecieer aan dit boek is de zeer literaire, no-nonsense benadering van Pranger. 's Mans grondige kennis van de retoriek zoals die zich ontwikkelde van de vijfde tot de vijftiende eeuw maakt dat hij een diepgaande analyse kan maken van de verschillende lagen die een auteur in zijn tekst probeerde te stoppen.' Hedwig Schwall in: Passage 1 (2014) 2, p. 87-90

'Pranger kan de lezer voortdurend verrassen met de onlogische geschiedenis van dingen die nu als logisch beschouwd worden in het godsgeloof.' JG op: ChristusRex.be 02-11-2013

Verder gesignaleerd in: Reformatorisch Dagblad/Boeken 12-04-2013, p. 11.