Muzentempels

In de tweede helft van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw kende Nederland een rijk geschakeerd genootschapsleven, ook in de wereld van kunst en letteren. Een bijzonder type genootschap was de multidisciplinaire kunstkring, een kring waar beoefenaars en liefhebbers van de beeldende kunst, de kunstindustrie (architectuur en kunstnijverheid), de toonkunst en de letterkunde (literatuur, voordracht, toneel en kunstkritiek) met elkaar in contact konden komen. Belangrijkste doel van de kring was het kweken van waardering voor uitingen van kunst, uiteraard in een aangename entourage. De verschillende takken van kunst werden in beginsel gelijkwaardig geacht. Verder werkte men niet op basis van een vooropgesteld program, of het moest zijn dat de kunst 'vrij' diende te zijn: een kunstenaar hoorde op zijn talenten en de kwaliteit van zijn werk beoordeeld te worden en niet op de artistieke richting die hij insloeg. Daarom werd er zowel modern als traditioneel werk gepresenteerd, dat kon rekenen op een tolerante, onbevooroordeelde bejegening. Op basis van archiefmateriaal en publicaties in de contemporaine pers beschrijft Ton van Kalmthout zeer uitvoerig de geschiedenis van de verschillende multidisciplinaire kunstkringen zelf - met als voornaamste de ook tegenwoordig nog ruimere bekendheid genietende Haagsche Kunstkring (1891) en Rotterdamsche Kunstkring (1893) - en de achtergronden, doelstellingen en betekenis van dit bijzondere type kunstkring. Daarnaast wordt dit genootschapstype gesitueerd in het kunstzinnige gezelschapsleven in het algemeen, om zo meer licht te werpen op de nog betrekkelijk weinig bestudeerde kunstzinnige sociabiliteit van na 1850.