Op zoek naar Romeinse wegen in Nederland en België

Binnen het uitgestrekte Romeinse rijk waren goede verbindingen essentieel om grote afstanden snel te kunnen overbruggen. Wie dit wegennetwerk door Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten wil traceren komt al snel uit op de dertiende-eeuwse Tabula Peutingeriana; oftewel de Peutinger Kaart. Dit middeleeuwse perkament is een kopie van een kaart waarvan de oorsprong teruggaat tot de tijd van keizer Augustus. Op de kaart staan alle belangrijke steden, halteplaatsen en garnizoensplaatsen binnen het rijk, verbonden door rechte wegen en heldere afstandsaanduidigen. Veel moderne steden danken hun Romeinse plaatsaanduiding aan interpretaties gebaseerd op deze kaart.

Op de Peutinger Kaart staan in de noordelijke regio PATAVIA twee wegen getekend tussen Noviomagi en Lugduno. Algemeen wordt aangenomen dat het hier gaat om twee wegen in Nederland, lopend van Nijmegen naar Leiden. Volgens deze consensus verbindt de Noordroute de verschillende castella langs de limes en volgt ze dus de grens van het Romeinse rijk. Historici zijn het echter nooit eens geworden over de loop van de Zuidroute. Op basis van nieuw onderzoek en eigen inzichten verschuift Joep Rozemeyer de oriëntatie van deze twee wegen radicaal. Overtuigend wordt uiteengezet dat vanuit Nijmegen in Romeinse tijd niet strak naar het westen werd getrokken, maar zuidwest. Lugduno blijkt dan ook niet Leiden, hoe trots de stad zelf ook is op deze aangemeten geschiedenis.

'[...] Daarna volgt een tweede zet. Dan verlaat onze auteur zijn studeerkamer en begint te wandelen, te verkennen, te onderzoeken, te meten en te gissen. Waar liepen die routes dan wel? De charme van het boek zit voor een groot deel in de waarnemingen en ontdekkingen die de schrijver onderweg doet. […] Zoals gezegd, het gaat hier om alternatieve feiten, maar of het hier om een vorm van ‘historisch kwakdenken’ gaat, is nog maar de vraag. Rozemeyer, die in 2021 overleed, presenteert zijn bevindingen in dit boek op een rustige toon, hij beweert niet de waarheid in pacht te hebben met zijn alternatieve routes, maar wil bijdragen aan de discussie. […] Met zijn vragen en mooie veldwerk stelt de schrijver de lezer in staat mee te denken en laat bovendien de Romeinse tijd herleven. Wetenschap kan wel tegen een stootje en leeft van beargumenteerde tegenspraak. De bijvangst van het boek is dat je nog eens met nieuwe verbazing naar dat oude Romeinse rijk kijkt en naar zijn vroege TomTom-systemen met de taaie raadsels die deze ons bezorgen.' Joost Eskes in Historiek.net sept. 2022

'[...] In deze zeer interessante uitgave brengt hij hiervan verslag uit in woord en beeld. Zijn bijzondere interesse gaat uit naar de 2 wegen die lopen tussen Noviomagi (Nijmegen) en Lugduno, dat vaak geïdentificeerd wordt met Leiden. Joep Rozemeyer ontwikkelt op deskundige wijze een totaal andere visie en situeert Lugduno in een vooraanstaande Belgische stad. [...]' - Robert Declerck in Reisboeken.be 6 sept. 2022

Vermeld in: Tijdschrift voor Geschiedenis 1 (2024), Tijdschrift vd Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 4 (2022)