Werven en derven

De afgelopen decennia verschenen er tientallen historische studies van ordes en congregaties. Daarin bleef één aspect onderbelicht: de financiële basis waarop de religieuzen in de negentiende en twintigste eeuw hun kloosterleven en de daaruit voortvloeiende activiteiten gestalte gaven. Hoe 'actieve' religieuzen in hun onderhoud voorzagen, is wel bekend. Deden ze in de negentiende eeuw nog werk 'om niet', al gauw ontvingen ze kostgelden, overheidssubsidies en net als leken een salaris voor hun aandeel in het onderwijs, het jeugdwerk of de zorg. Maar hoe stond dat met 'contemplatieve' kloosterlingen? Welk verdienmodel ontwikkelden zij? Daarnaast besteedt deze bundel aandacht aan twee andere financiële kwesties. In de eerste plaats het perspectief van waaruit charitatieve stichtingen ten behoeve van of georganiseerd door religieuzen van de grond kwamen. In de tweede plaats de vraag wat gaat er gebeuren met het materiële en immateriële erfgoed van religieuzen nu de ontkerkelijking doorzet.      

Inhoud: MARIE-ANTOINETTE WILLEMSEN, Inleiding   BRIAN HEFFERNAN, De prijs van gebed. Twee momentopnamen uit de financiële geschiedenis van de karmel van ’s-Hertogenbosch (1874 en 1925)  HARRY VAN ROYEN, Brouwen voor een hoger doel? Goddelijke voorzienigheid of marktgevoel bij het economisch beleid van cisterciënzerabdijen in de Lage Landen   HANS WENNINK, Kloostergemeenschappen en hun ervaringen met een familiefonds. De Brenninkmeijers en liefdadigheid   ROGIER MOULEN JANSSEN, Nederlandse religieuzen tot op de dag van vandaag actief betrokken op de maatschappij   JEROEN NEUS, ‘We hadden niks en we waren niks’. Een voorbeeld van omgaan met (zak)geld bij de Franciscanessen van Veghel   MARIE-ANTOINETTE WILLEMSEN, De (im)materiële inzet voor het Rijk Gods. Hoe de Franciscanessen van Mariadal hun kapitaal beheerden   JOOST VAN HEST, Verwerving en afstoting van kloosterlijk erfgoed. Een financiële meevaller?   Over de auteurs

'[...] Doordat elk artikel een andere insteek heeft, blijf je als lezer geboeid. Bovendien is de bundel goed toegankelijk voor wie weinig kennis van het kloosterleven of de kloostereconomie heeft, De meeste bijdragen zijn voorzien van alinea’s met context en uitleg. [...] Door verschillende kanten van financiële kwesties in kloosters te presenteren, laat Werven en derven zien hoe dit perspectief nieuwe kennis en inzichten oplevert. Die aanpak enthousiasmeert en nodigt uit tot verder onderzoek naar en gesprek over de betekenis van kloosterlijk erfgoed' - Susan Scherpenisse in Tijdschrift voor Ned. Kerkgeschiedenis 2021-2, p. 83-84

'In het leven van kloosterlingen speelde geld nooit een belangrijke rol. Toch hadden ook zij middelen nodig om in hun levensonderhoud te voorzien of hun apostolaatswerken te bekostigen. In de bundel komt het financieel beheer van zowel contemplatieve als actieve instituten aan de orde.' In: KNR-bulletin 23 (2020) 1, p. 39.

Gesignaleerd in: Volzin (maart 2020), p. 56.