Theologie, waarheidsliefde en religiekritiek

In 1876 werd het theologisch onderwijs gesplitst in een godsdienstwetenschappelijk deel, verzorgd door de universiteit, en een dogmatisch deel dat aan de kerkgenootschappen werd overgelaten. Taak van de universiteit was niet meer de morele maar nog slechts de wetenschappelijke vorming. Deze scheiding tussen geloof en wetenschap is in Nederland nooit onomstreden geweest. Inmiddels is de theologie van de meeste openbare universiteiten verdwenen, maar daarmee behoort de soms moeizame relatie tussen geloof en wetenschap niet tot het verleden. Deze bundel gaat over de veranderende opvattingen over de verhouding tussen geloof en wetenschap sinds 1815. Behalve voor universiteiten en faculteiten was en is de verhouding tussen geloof en wetenschap ook een vraagstuk waarmee individuele wetenschapsbeoefenaren (kunnen) worstelen.    

Inhoud: Verantwoording   LEEN DORSMAN, ‘Toespraak bij de hervatting zijner lessen’. Universiteit, wetenschap en religie in het (theologisch) openingscollege in de tweede helft van de negentiende eeuw   HERMAN PAUL, Waarheidszin en waarheidsliefde. Een vrijzinnige synthese van geloof en wetenschap   ERIK BORGMAN, Onvoorwaardelijke toewijding aan waarheid. De religieuze dimensie van wetenschap – een gevaarlijke herinnering   RIK PEELS, Theologie als verantwoord spreken over God   SIJBOLT NOORDA, Kat in een vreemd pakhuis. De positie van de theologie aan de Nederlandse universiteiten sinds 1980   AB FLIPSE, ‘VU tussen twee vuren’. De identiteit van de Vrije Universiteit in de jaren 1970   WOUTER MARCHAND, In het belang van kerk, staat en universiteit. De rijksstudiebeurzen voor theologiestudenten en de rekrutering van een nieuwe generatie predikanten, 1815-1918   Over de auteurs   Register

'In de bundel is naast aandacht voor de individuele wetenschapsbeoefenaren ook aandacht voor de identiteit van "bijzondere" universiteiten en wordt beschreven hoe de overheid, door de inzet van studiebeurzen, haar invloed aanwendde om het aanzien van de Nederlandse Hervormde Kerk hoog te houden.' Naomi Bikker in: Transparant 26 92015) 1, p. 29

'Het debat over het karakter van de theologie is niet van de laatste tijd. Het wordt al heel lang gevoerd. Dat blijkt uit [...] Theologie, waarheidsliefde en religiekritiek.' J.D.Th. Wassenaar in zijn artikel 'En ... hoe gaat het met de theologie?' in: Gezamenlijk Kerkblad voor Drenthe, Overijssel en Flevoland 98 (21 februari 2015) 4893, p. 5

'Noorda stelt openlijk de vraag of het einde van de theologie aan de openbare universiteiten in zicht is. "Wat zou de universiteit verliezen wanneer ze de theologie verloor en waarop zou de samenleving inboeten?" "Huiselijk gezegd", vat Noorda [een rapport van de internationale onderzoeksvisitatiecommissie 2013] samen, "zou de theologie kind aan huis moeten zijn, blijven of worden aan de universiteiten, en geen kat in een vreemd pakhuis."' Maarten Stolk in zijn artikel 'Theologie als kat in een vreemd pakhuis' in: Reformatorisch Dagblad 20-01-2015, p. 12

'Zoals gebruikelijk in de serie Universiteit & Samenleving zijn de artikelen eerder treffende voorbeelden van de ontwikkelingen, dan dat er een eindconclusie wordt getrokken. De bundel is dan ook "bedoeld als aanzet en inspiratiebron voor nader onderzoek". De onderzoekers kunnen er zeker van zijn dat de ontwikkeling nog niet tot een eind is gekomen. Doordat dit onderwerp actuele nieuwswaarde heeft, maakt het al een zeer boeiend thema binnen de universiteitsgeschiedenis.' Leon Mijderwijk op: www.historien.nl 04-01-2015

Lees ook de ingekorte versie van een artikel in de bundel, verschenen in Transparant 25 (2014) 4, p. 16-21, met als titel "Niet napraten, maar nadenken", geschreven door Leen Dorsman

Verder gesignaleerd op: http://www.uu.nl/nieuws/ 05-02-2015 en in: Nederlands Dagblad/Gulliver 27-02-2015, p. 12.