Onderzoek in opdracht

Onderzoek in opdracht is in de universitaire wereld lange tijd beschouwd als vloeken in de kerk. Wetenschap was bijna per definitie 'zuivere wetenschap'. Toegepaste wetenschap zou de eigenlijke onderzoekstaak van de universiteiten alleen maar corrumperen. Tegenwoordig ligt dat anders. Er worden 'strategische allianties' met het bedrijfsleven aangegaan, er bestaat een 'derde geldstroom' en er worden allerlei holdings opgericht, met wisselend succes. Maar klopt dat beeld wel? Wie beter kijkt, kan constateren dat vrijwel geen enkele wetenschap vrij was van toepassing en dat universiteiten niet de wetenschappelijke kloosters waren die zij soms voorwendden te zijn. In deze bundel wordt het verschijnsel wetenschap in opdracht onder de loep genomen. Hoe zit het historisch gezien met beeldvorming en praktijk ten aanzien van fundamenteel en toegepast wetenschappelijk onderzoek? Welke invloed heeft het bedrijfsleven op het wetenschappelijk onderzoek? Politieke druk, ethische verantwoordelijkheid en wetenschappelijk onderzoek blijken geen gescheiden werelden te zijn.    

Inhoud: Verantwoording   LEEN DORSMAN, Inleiding: onderzoek in opdracht   PIM HUIJNEN, Universiteit, bedrijfsleven en de opkomst van de beroepsonderzoeker, 1880-1940   A.J. KOX, Uit de hand gelopen onderzoek in opdracht: H.A. Lorentz’ werk in de Zuiderzeecommissie   MARIJN HOLLESTELLE, Zuivere praktijk: Paul Ehrenfests opvattingen over toegepaste natuurkunde   TON VAN HELVOORT, De publieke functie van universitaire wetenschapsbeoefening. Amerikanisering als leidmotief bij de scheikunde aan de Groningse universiteit   WOUTER BEEKERS, Tussen Scylla en Charybdis: over een kleine eeuw historisch-wetenschappelijk onderzoek in opdracht   ED JONKER, Geschiedwetenschap, politiek en ethiek   HANS VAN AMERSFOORT, De Amsterdamse sociale geografie tussen autonomie en nuttigheid   TON VAN HELVOORT, De paradox van onderzoek in opdracht in het Huis van de Wetenschap   Over de auteurs   Register

'Een mooi teken van het volwassen worden van de universiteitsgeschiedenis als academische discipline is de serie 'Universiteit en samenleving' die door Leen Dorsman (Universiteit Utrecht) en Peter Jan Knegtmans (Universiteit van Amsterdam) is opgezet. [...] Elk deel telt wel artikelen die klinken als een klok en een ware aanwinst zijn voor de literatuur. [...] Het komt mij voor dat de auteurs te weinig oog hebben voor het feit dat zij het hebben over een hoogst uitzonderlijke instelling, namelijk een instelling die het mogelijk maakt dat werknemers een tamelijk kritisch verhaal over haar opschrijven en publiceren'. Klaas van Berkel in: Tijdschrift voor Geschiedenis 121 (2008)

Verder gesignaleerd in: BMGN Low Countries Historical Review 124 (2009) 2, p. 291-292.