Bij afwezigheid van de schout

Gedurende de hele zestiende eeuw was de spanning op religieus gebied te snijden. Overal maakten 'hervormers' zich los van de (rooms-katholieke) moederkerk en braken opstandjes uit. Aan Amersfoort lijken deze woelingen voorbij te zijn gegaan, als we tenminste mogen afgaan op het dagboek dat een van de burgemeesters gedurende zijn ambtsperiode (25 januari 1555 tot 1 februari 1556) bijhield. Slechts één keer heeft Cornelis Volckenszoon het over 'verboden en verdachte boeken, zoals een psalmboekje van Maarten Luther'. Verder schrijft hij vooral over zijn dagelijkse beslommeringen: vergaderen en overleggen, het opleggen en innen van boetes, problemen met de gilden, enzovoorts. Rode draad is zijn relatie met de schout. Blijkbaar konden beide heren niet door één deur: telkens blijkt de schout afwezig en wordt hij vervangen door de burgemeester. Dit dagboek wordt nu voor het eerst kritisch uitgegeven. Omdat het zestiende-eeuwse Nederlands nogal weerbarstig is, is een parallelle vertaling in hedendaags Nederlands toegevoegd.    

'Het dagboek is een uniek document, stelt Hoevelaker van Nostrum (66), oud-NOB-technicus. "Het archief ligt vol met officiële akten uit die tijd. Maar persoonlijke verhalen ontbreken." Hij vermoedt dat het dagboek voor Volckensz primair een uitlaatklep was. Hij had namelijk voortdurend ruzie met de schout.' Wichard Maassen in een uitgebreide bespreking in: AD/ Amersfoortse Courant 17-10-2008

'Wie op zoek is naar smeuïge en sappige details, zal in het burgemeestersdagboek weinig van zijn gading vinden. [...] Toch zit er 'giga veel' informatie in het boek, maar dan vooral over zaken die zich afspelen op bestuurlijk gebied. De grote thema's zoals de Reformatie komen niet aan bod. De aandacht gaat uit naar de dagelijkse beslommeringen van een burgemeester: vergaderen en overleggen, het opleggen en innen van boetes, problemen met de gildes, enzovoorts.' John Spijkerman in: De Stad Amersfoort 18-02-2009

'Een uniek ambtsdagboek'. Marjan van Grimsbergen in: Algemeen Dagblad 16-02-2009

'Smeuïge verhalen treft men er niet in aan, maar voor een egodocument is 1555 erg vroeg en voor de Amersfoortse geschiedenis in die periode bevat het veel informatie.' A.G. van der Steur in: Geschiedenis Magazine 44 (2009) 3

'Dit aardige boek behoeft weinig kritiek. Het betreft een mooie leesbare hertaling, een goede transcriptie voor zover dat te beorodelen is zonder het origineel, met een verantwoording van beide en verklarende noten, bibliografie, namen- en zakenregister, etc.' Drs. Martha Catania-Peters in: Recensiebank Historisch Huis.nl

Verder gesignaleerd in: AD/ Amersfoortse Courant 13-02-2009, GM Kwadraat 9 (2009) 35.