Deftig rechts in het gedrang

Het Verbond voor Nationaal Herstel (VNH) was een rechts-autoritaire partij die van 1933 tot en met 1941 met wisselend succes in de Nederlandse politieke arena opereerde. Bij de Kamerverkiezingen van 1933 behaalde het VNH één zetel en bij de raadsverkiezingen van 1935 enkele tientallen zetels. Daarmee was Nationaal Herstel na de NSB de meest succesvolle partij op de uiterste rechterflank. De aanhang van het VNH was vooral afkomstig uit kringen van de welgestelde conservatief-protestantse burgerij. Het Verbond behaalde zijn beste verkiezingsresultaten in Den Haag en rijke forensengemeenten als Wassenaar, Bloemendaal en Naarden. Het VNH was nauw verbonden met het in de eerste decennia van de 20e eeuw gegroeide nationaal-conservatieve netwerk van militaire, paramilitaire, koloniale en nationalistische organisaties. Het VNH was in hoge mate de partij van ‘deftig rechts’. Het Verbond probeerde zichzelf te positioneren in de schemerzone tussen de gevestigde behoudende partijen en de wezenlijk extremere NSB. Enerzijds wilde de VNH profiteren van de politieke onvrede bij veel conservatieve kiezers, anderzijds wenste de partij salonfähig te blijven voor het behoudende establishment. Deze zoektocht leidde tot een gecompliceerde relatie met de NSB, bezorgde de partij veel kritiek van democratische zijde en vergrootte de interne spanningen. Na het onverwachte overlijden van de bekwame organisator Van Gybland Oosterhoff begin 1937 ging het snel bergafwaarts met het VNH. Bij de Kamerverkiezingen in hetzelfde jaar werd de partij weggevaagd. Als pressieen studieclub rekte het Verbond zijn bestaan nog tot 1941, toen de bezetter de partij verbood.

 

Meine Henk Klijnsma (1959-) studeerde geschiedenis en juridische bestuurswetenschappen in Groningen. In 2007 promoveerde hij aan de UvA op de geschiedenis van de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB). Voor zijn recente pensionering werkte hij jarenlang in diverse functies op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.