Deftig rechts in het gedrang

Het Verbond voor Nationaal Herstel (VNH) was een rechts-autoritaire partij die van 1933 tot en met 1941 met wisselend succes in de Nederlandse politieke arena opereerde. Bij de Kamerverkiezingen van 1933 behaalde het VNH één zetel en bij de raadsverkiezingen van 1935 enkele tientallen zetels. Daarmee was Nationaal Herstel na de NSB de meest succesvolle partij op de uiterste rechterflank. De aanhang van het VNH was vooral afkomstig uit kringen van de welgestelde conservatief-protestantse burgerij. Het Verbond behaalde zijn beste verkiezingsresultaten in Den Haag en rijke forensengemeenten als Wassenaar, Bloemendaal en Naarden. Het VNH was nauw verbonden met het in de eerste decennia van de 20e eeuw gegroeide nationaal-conservatieve netwerk van militaire, paramilitaire, koloniale en nationalistische organisaties. Het VNH was in hoge mate de partij van ‘deftig rechts’. Het Verbond probeerde zichzelf te positioneren in de schemerzone tussen de gevestigde behoudende partijen en de wezenlijk extremere NSB. Enerzijds wilde de VNH profiteren van de politieke onvrede bij veel conservatieve kiezers, anderzijds wenste de partij salonfähig te blijven voor het behoudende establishment. Deze zoektocht leidde tot een gecompliceerde relatie met de NSB, bezorgde de partij veel kritiek van democratische zijde en vergrootte de interne spanningen. Na het onverwachte overlijden van de bekwame organisator Van Gybland Oosterhoff begin 1937 ging het snel bergafwaarts met het VNH. Bij de Kamerverkiezingen in hetzelfde jaar werd de partij weggevaagd. Als pressieen studieclub rekte het Verbond zijn bestaan nog tot 1941, toen de bezetter de partij verbood.

'Een pil van 512 pagina's over een politiek partijtje dat met maar één zetel in de Tweede Kamer was vertegenwoordigd en nog geen acht jaar heeft bestaan? Is dat niet een beetje overdreven? Hoewel een koertere versie wellicht volstond, is Meine Henk Kleinsma's doorwrochte en informatieve studie naar het Verbond voor Nationaal Herstel zeker relevant. [...].' - Ewout Klei in Historisch Nieuwsblad, p. 88-89, nr. 9 (2025)

'[...] Met Klijnsma's boek is iets bijzonders aan de hand. Als weinig andere historici slaagt de auteur erin zijn onderwerp tot het merg toe uit te benen. En bijna alle feiten die hij heeft gevonden, vindt hij het vertellen waard: Klijnsma is even grondig als mededeelzaam. [...] Er staat tegenover dat Klijnsma's boek een nuttig naslagwerk is voor iedere onderzoeker van Nederland in de jaren dertig. [...]' - Willem Bouwman in Nederlands Dagblad 12 sept. 2025

'[...] Zij vormden de doelgroep van het Verbond voor Nationaal Hersel. In zijn recent verschenen boek Deftig rechts in het gedrang heeft Meine Henk Klijnsma de geschiedenis van deze partij willen beschrijven en dat is hem goed gelukt. [...] Ook zet hij helder uiteen wat het problemtische was aan de opstelling van het VNH - en dit leidde dan ook tot de moeilijkheid om stemmen te winnen bij de diverse verkiezingen waaraan het VNH tot 1940 meedeed. [...]' - Willem Huberts in Historiek 1 sept. 2025

Interview met auteur op opiniewebsite De Kanttekening