De jonge veelbelovende onderzoeker Wil van de Pas was na zijn studie Middeleeuwse geschiedenis in Nijmegen zeer geïnteresseerd geraakt in de Gelders institutionele geschiedenis, en dan vooral in die van de tweede helft van de zestiende eeuw, de Habsburgse periode. Zijn onderzoek en publicaties bewogen zich dan ook veelal op dat terrein, waarbij de nadruk lag op rol, positie en functie van de Gelderse Rekenkamer. Het proefschrift dat hij daarover voorbereidde, heeft hij door zijn plotselinge dood in 2001 echter niet kunnen voltooien. Vier vrienden en collega's - zijn beoogde promotores prof.dr. H. de Schepper (emeritus hoogleraar RUN) en prof.dr. F. Keverling Buisman (directeur Gelders Archief), drs. B. Thissen (stadsarchivaris van Kleef) en drs. T. Maas (uitgever) - hebben een aantal van zijn belangrijkste (en soms lastig bereikbare) artikelen en bijdragen in deze postume publicatie bijeengebracht, als hommage aan Wil van de Pas en als bijdrage aan dit nog onontgonnen deel van de Gelderse geschiedenis.
Inhoud: Ten geleide In memoriam drs. W.J.H.M. van de Pas (1961-2001) Bijdragen: 1 Rekenkamer van Holland (1477-1585) 2 Tussen centraal en lokaal gezag. De bestuurlijke organisaties van Gelre in transitie (1543-1581) 3 De Gelderse Rekenkamer in Arnhem en het zestiende-eeuwse domeinbeheer vanaf de komst van de Habsburgers. Een institutioneel overzicht 4 [Met GERARD VENNER], Rekenkamer van Gelre (1559-1578, 1580-1681) 5 De Habsburgse Rekenkamers van Holland en Gelre in de zestiende eeuw 6 Gelre's eigen gelden. Het financiële belang van een niet-patrimoniaal gewest in de Habsburgse Nederlanden (1543-1581) 7 Gelre en de crisis in de opstand. De vredesoproep van Thomas Gramaye de Oude (1583) 8 [Met A.M.J.A. BERKVENS/G.H.A. VENNER], De overheidsintellingen van Spaans en Oostenrijks Gelre (1543-1795) Bibliografie van W.J.H.M. (Wil) van de Pas Lijst van geraadpleegde bronnen en literatuur Registers: Register van persoonsnamen Register van plaatsnamen
'Das buch ist (...) ein unverzichtbares Arbeidsmittel für jeden, der sich mit der Geschichte der nordöstlichen Niederlande im 16. Jh. beschäftigt.' In: Hänschische Geschichtsblätter 123 (2005), p. 260
'Met deze bundel beschikken we op handzame wijze over de nauwkeurige onderzoeksresultaten van een gedreven onderzoeker die ingewikkelde institutionele ontwikkelingen op heldere wijze uiteen wist te zetten.' Wantje Fritschy in: Tijdschrift voor Geschiedenis 119 (2006), p. 123
'Het is (...) goed dat de redacteuren deze publicaties hebben gebundeld, temeer daar sommige lastig te verkrijgen waren.' Michel van Gent in: BMGN 120 (2005), p. 6-13
'Wie bij zijn onderzoek naar de Gelderse geschiedenis van de 16de eeuw met de bestuurlijk-financiële instellingen van het hertogdom in aanraking komt, doet er goed aan Van de Pas hierover te raadplegen. De annotatie bevindt zich, zoals bij Uitgeverij Verloren gebruikelijk is, onder aan de pagina, zodat onnodig bladeren wordt voorkomen.' In: Felua 20 (2005) 1
Verder gesignaleerd in: Spiegel Historiael 40 (2005), p. 449; Archievenblad juni 2005, p. 33; De Gelderlander 17-2-2005; Ex Tempore - Verleden Tijdschrift 24 (2005) 2, p. 155-157.