Sinds de vroegste heugenis hoort muziek bij de mens. In Europa betreft die oudste muziek het gregoriaans: een repertoire dat eeuwenlang uiting gaf aan het geloof, maar ook aan prestige, onafhankelijkheid, trots, didactiek en commercie. Het gregoriaans vormde de bodem voor andere muziekstijlen. Maar bovenal is het een spiegel voor ontwikkelingen in geloof, kunst en muziek. De vele snippers, vellen, manuscripten en drukwerken in het relatief kleine grondgebied van de Lage Landen laten zien hoe de muziek in zoveel verschillende handen zoveel verschillende uitingsvormen kreeg. Zo konden kloosters aan dezelfde Amsterdamse gracht totaal andere muzikale tradities volgen, kreeg een Hollandse heilige als Jeroen van Noordwijk keer op keer nieuwe gezangen en werden op dezelfde Delftse drukpersen zowel gregoriaanse als protestantse zangboekjes gedrukt. Het gregoriaans in Nederland is een verhaal van doorgeven, aanpassen, samenvoegen, verliezen en heruitvinden: een levende traditie, die tot op de dag van vandaag doorgaat. In Duizend jaar doorgegeven maakt musicoloog Rens Tienstra een verkenning van het gregoriaans in Nederland aan de hand van een brede selectie bronnen. Van twaalfde-eeuwse fragmenten tot twintigste-eeuwse zangboeken; van unieke composities tot massaal drukwerk voor scholieren. Tienstra duidt de muziek, belicht de historische en religieuze context en legt dwarsverbanden tot andere kunstvormen. Nieuwe inzichten en een grote hoeveelheid voor het eerst ontgonnen bronmateriaal geven daarbij een ongekend inzicht in dit ‘eeuwige repertoire’.
Rens Tienstra (1988) is componist, dirigent, musicoloog en programmeur. In 2020 promoveerde hij magna cum laude op de melodische overlevering van het gregoriaans in Laaglandse bronnen, die hij ontsluit middels onderzoek, uitvoering en publicaties.
'[...] Duizend jaar doorgegeven is echt een boek voor de muziekliefhebber die verder wil kjken dan de gewone, bekende gegevens over muziek. [...]' - M. Seijbel in De Waarheidsvriend 17 okt. 2024
'“23 juli 1568, de Lage Landen staan in brand.” Je verwacht het misschien niet als je een boek openslaat over de geschiedenis van het gregoriaans in Nederland, maar met zo’n openingszin zit je toch meteen op het puntje van je stoel. En in de daaropvolgende alinea’s houdt Rens Tienstra deze spanning goed vast, alsof het een historische thriller betreft. [...] Rens Tienstra is een jonge, toonaangevende expert op het gebied van het gregoriaans, die zich ook vol enthousiasme inzet voor het behoud van deze muzikale erfenis. [...] Tienstra’s onmiskenbare kracht is dat hij zijn imposante kennis en deskundigheid weet te koppelen aan zo’n vlotte pen dat het ook gewoon nog leuk is om te lezen. [...] Tienstra laat overtuigend zien dat gregoriaans geen dode en monotone muzieksoort, maar juist een levende, veelkleurige traditie is, die in verschillende tijden en streken weer heel eigen interpretaties kreeg. Een traditie om te koesteren, veel meer dan we nu doen als katholieke Kerk.' - Anton de Wit in Katholiek Nieuwsblad nr. 36 (2024)
'[...] Het was muziek die permanent in ontwikkeling was, en in dit boek wordt op heldere wijze de geschiedenis van de gregoriaanse muziek in de Nederlanden in kaart gebracht. [...] - Historisch Nieuwsblad nr 9 (2024), p. 92
'[...] is dit een zeer welkome uitgave voor geïnteresseerden in het Gregoriaans. Van harte aanbevolen.' - Ruud Hoogenboom in KDOV-blad zomer 2024, p. 36-38
'[...] In Duizend jaar doorgegeven verkent musicoloog, dirigent en componist Rens Tienstra een heel stuk van dat vergeten en onontgonnen repertoire uit Nederland en schetst hij een bijzonder rijke traditie van meer dan tien eeuwen, van regio's en van uitvoeringspraktijken. Hij schrijft een interessant verhaal van doorgeven, aanpassen, samenvoegen, verliezen en heruitvinden. [...] Het verkenningswerk van Rens Tienstra levert een boeiend stuk muziekgeschiedenis op, de geschiedenis van een levende traditie, van de allereerste middeleeuwse bronnen, [...]' - Jaak van Holen in Kunsttijdschrift Vlaanderen, 2024
'[...] In dit boek maakt Rens Tienstra aan de hand van vele uiteenlopende voorbeelden duidelijk dat 'het’ gregoriaans niet bestaat omdat het een grote verscheidenheid aan stijlen, uitvoeringspraktijken en genres kent.[...] Wie de moeite neemt om dit boek te lezen, zal aan de hand van de genoemde en besproken muzikale bronnen veel kunnen leren over de intenties van gregoriaans.' - Evert van der Veen in Bazarow 3 juni 2024
Vermeld in: Tijdschrit Oud-Utrecht okt.2024