Creatie en recreatie

Waar kloosters in de Middeleeuwen centra van cultuur en vorming waren, is het belang van deze functie in de moderne tijd geringer. Toch werd ook in de negentiende en twintigste eeuw door orden en congregaties veel aandacht besteed aan lezen, muziek, toneel, sport, naaldwerk, kunst en architectuur. Kunst en ontspanning waren voor een deel gericht op de ontwikkeling en het welbevinden van de religieuzen zelf, maar gedeeltelijk ook op de vorming van leerlingen op de scholen van de religieuze instituten en van de geloofsgemeenschap in haar geheel. Deze bundel biedt een rijke keur aan recreatieve en kunstzinnige uitingsvormen. De lees- en muziekcultuur in kloosters komt aan bod, evenals het artistieke talent van individuele religieuzen. Daarnaast is er aandacht voor verschillende vormen van ontspanning op onderwijsinstituten en voor architectuur in kerken en scholen.    

Inhoud: JOEP VAN GENNIP/VEFIE POELS/MARIE-ANTOINETTE WILLEMSEN, Inleiding. Een historische verkenning van cultuur en ontspanning in het leven van religieuzen   OTTO S. LANKHORST, Lezen in kloosters; met aandacht en met mate   EDITH HAVERKAMP-WESSELINK, Vespers en wilde vespers. Muziekcultuur in contemplatieve vrouwenkloosters in Nederland   MARIE-ANTOINETTE WILLEMSEN, Vernieuwende beeldtaal van een Godzoeker. Rik van Schil ofm – beeldhouwer   TIM GRAAS, Kunstenaressen binnen de kloostermuren. Schilderende, beeldhouwende en vormgevende zusters in Nederland   Kleurkatern   MARIE-ANTOINETTE WILLEMSEN, ‘Je bent toch geen priester geworden alleen voor de kunst!’ Drie kunstenaars van de salesianen van Don Bosco   MARIEKE SMIT/MARIEKE SMULDERS, Vertier voor een katholieke elite in wording. Cultuur en ontspanning op lycea en internaten geleid door religieuzen, 1920-1970  JOEP VAN GENNIP, O ma mère, O Compagnie! Jezuïeten en ontspanning   VEFIE POELS, Het paradijselijke Emmaus. Thuishaven van de keiclub van de seminaristen van Wittem   MARIO BAECK, Alle kunst voert tot God. De architectuur van het Instituut van de Ursulinen in Onze-Lieve-Vrouw-Waver en de internationale beweging 'l'Art à l'école'   PAUL BEGHEYN SJ, Broeder Albert Slootmaekers sj (1814-1875). Een vergeten architect   PETER VAN DAAL SJ, ‘Grootsch en doelmatig’. Negentiende- en twintigste-eeuwse jezuïetenkerken in Nederland, in het bijzonder De Krijtberg en De Zaaier in Amsterdam   Herkomst van de illustraties   Over de auteurs

'Dit boek bestaat vooral uit een uniek overzicht van tot nu toe vaak onbekende kunstenaatrs en kunstenaressen in kloosters. Hun innerlijke affectie werd als het ware gesublimeerd door de menselijke ''driften'' op een gematigde wijze op een hoger niveau te brengen. Daarnaast komen ándere vormen van ontspanning ter sprake. Gezien de hernieuwde aandacht voor spiritualiteit in rooms-katholieke kloosters is dit een geheel nieuw aandachtspunt.' John van Wieringen via: NBD Biblion, december 2018

'[...] interessante beschouwingen en op momenten levendige inkijkjes in kloostergemeenschappen die ook - en misschien wel in de eerste plaats - gemeenschappen van mensen waren.' Maarten van den Bos in: Tijdschrift voor Nederlandse kerkgeschiedenis 20 (2017) 4, p. 157-159

''Der niederländische Obertitel Creatie en recreatie drückt schon sprachlich klarer als es im Deutschen möglich ist den inhaltlichen Zusammenhang von schöpferischen und rekreativen Ressourcen in der klturellen Praxis aus, die für die Kloster- und religiöse Mentalitätsgeschichte der Moderne zu erschlieβen ein Verdienst des Sammelbands ist. Es bleibt sehr zu wünschen, dass die allgemeine Kluturgeschichte diese Anregungen wahrnimmt.' Rolf-Ulrich Kunze in: Church History and Religious Culture 95 (2015) 116-118

'Een interessant boek voor (kunst)historici en geïnteresseerden, die willen weten of het kloosterleven meer is dan ora et labora, bidden en werken.' Samen Kerk 40 (2015) 4/5, p. 36.