Universiteit, publiek en politiek

Innovatie, kenniseconomie, revolutionaire en levensreddende medische technologie: de universiteiten lijken onmisbare schakels in tal van sectoren van de samenleving. Men zou verwachten dat de waardering voor deze instellingen navenant zou zijn, maar daar lijkt het niet op. In de publieke opinie wordt de universiteit namelijk voorgesteld als geldverslindende moloch, die sjoemelt met diploma’s en onderzoeksresultaten. Studenten zijn onveranderlijk lui en de docenten zijn altijd met vakantie. Dat is het beeld dat een groot deel van de samenleving heeft. Wanneer is dit beeld ontstaan? Hoe en waarom veranderde het aanzien van de universiteiten in Nederland? De auteurs in deze bundel onderzoeken het beeld en het zelfbeeld van de universiteiten.    

Inhoud: Verantwoording   MARTIJN VAN DER BURG, 'Une nation, naturellement si studieuse'. Het aanzien van de Nederlandse universiteiten in de napoleontische tijd   LEEN DORSMAN, 'Het hart walgt van haar als een boeleerster'. Het aanzien van de Nederlandse universiteiten 1830-1850   ANNELIES NOORDHOF, Betrokken, maar neutraal. De landelijke studentenpers en het (zelf)beeld van de Nederlandse studentenmaatschappij in de tweede helft van de negentiende eeuw   AB FLIPSE, 'Geen weelde, maar een offer'. Vrije Universiteit, achterban en de natuurwetenschappen, 1880-1955   MARIJN HOLLESTELLE, De academische polymeerwetenschap in Nederland, 1945-2011. Visies op haar nut bij universiteit en industrie   SIJBOLT NOORDA, Beeldvorming en bestuur van de Nederlandse universiteiten   MARJA GASTELAARS, De vele verschijningsvormen van academische inter-directedness. De gebouwen van een universiteit   ROGIER VAN DER WAL, De relatie tussen de Nederlandse universiteiten en de politiek. Een klassieke haat-liefdeverhouding   Over de auteurs   Register

'Dat de auteurs erin geslaagd zijn om een haarscherpe maar ook genuanceerde analyse te maken van het al dan niet positieve zelfbeeld dat professoren en studenten van hun universiteit hadden en van het dikwijls negatieve beeld dat bij de overheid en de publieke opinie leefde, is zeker te danken aan het feit dat de auteurs de bronnen uitvoerig hebben laten spreken. De lectuur van de diverse bijdragen zal bij de lezer regelmatig een déjà-vu-gevoel oproepen evenals de reflectie dat er niets nieuws onder de zon is. Deze bundel helpt om de huidige gecompliceerde relatie tussen universiteit en samenleving beter te begrijpen en om meer kritisch en genaunceerd te oordelen over het vallen en opstaan van deze eeuwenoude instellingen voor hoger onderwijs.' Hilde De Ridder-Symoens in: BMGN Low Countries Historical Review 130 (2015) 2, review 38

‘[…] wandelt de bundel op de grens tussen academische analyse en praktische aanbeveling. ‘Universiteit, publiek en politiek’ is geen afgesloten thema, en de historische belangstelling heeft dus duidelijke raakvlakken met de actualiteit. Dat maakt de artikelen […] des te interessanter.’ Jeroen Bouterse op: www.historischhuis.nl 14-03-2013

‘Het is een golfbeweging, zo blijkt uit de bijdragen uit dit boek die de geschiedenis tussen 1800 en 2010 beschrijven. Bezuinigingsoperaties wisselen elkaar af met hoog gespannen ambities om in de top 5 van kenniseconomieën te komen. In het boek staan enkele cases uitgewerkt. In het laatste hoofdstuk van Rogier van der Wal staat het mooi samengevat. De relatie tussen de Nederlandse universiteiten en de politiek omschrijft hij als “een klassieke haat-liefde verhouding.” ’ Ries Agterberg op: www.dub.nl, 21-12-2012

‘Deze bundel begint met de weinig opbeurende woorden “De universiteit is in nood.” En inderdaad, de universiteit deelt mee in de alomvattende bezuinigingen in 2012. Toch vreemd gezien de wens van dezelfde overheid om Nederland als kennisland te willen profileren. […] Juist vanwege de paradoxale doelen  “Nederland kennisland” en “boekhouding op orde” verdient het boekje m.i. ook de aandacht van politici. Misschien zien ze dankzij deze bundel in dat het tijd is om de traditie om universiteiten negatief te bejegenen, te doorbreken. Ten slotte hebben velen van hen ook hun eigen carrière deels aan dit instituut te danken.’ Leon Mijderwijk op: www.historien.nl, 22-12-2012

Verder gesignaleerd in: Lessen 7 (2012) 2, p. 4; Geschiedenis Magazine 48 (2013) 2, p. 45.