De verleiding van het vreemde

'Een formidabel bouwwerk', zo is de katholieke gemeenschap in Nederland ooit omschreven. Het beeld van een naar binnen gekeerde hechte katholieke gemeenschap, van een afzonderlijke roomse subcultuur, is en blijft hardnekkig. Uit recent historisch onderzoek blijkt dat katholieken zich bepaald niet in hun bolwerk verschansten, maar soms opmerkelijk ontvankelijk waren voor moderne stromingen en denkbeelden uit andere levensbeschouwelijke tradities dan de rooms-katholieke, of ruimer zelfs: dan de christelijke. In zeven artikelen wordt deze verleiding van het vreemde op katholieken onderzocht en in een historisch perspectief geplaatst. Daarbij komen elementen uit heel uiteenlopende tradities en stromingen aan de orde, zoals vrijmetselarij, oosterse bewegingen, boeddhisme, winti, islam, zenmeditatie en het verzamelbegrip New Age. De eigenzinnigheid van sommige katholieken komt eveneens aan bod in portretten van onder andere Hein Stufkens en Irene van Lippe-Biesterfeld.    

Inhoud: PETER NISSEN, De verleiding van het vreemde. Over katholieken op hun zoektocht naar het andere   GIAN ACKERMANS, Verkenners buiten de besloten tuin: Placide Tempels, Louis Massignon en Thomas Merton   ANTON VAN DE SANDE, Een verboden vrucht. Vrijmetselarij en katholieken rond 1900   REENDER KRANENBORG, Oosterse bewegingen en rooms-katholieken   JUDITH DE RAAT, Genezen van de katholieke leer. Portret van Hein Stufkens     JUDITH DE RAAT, Er is maar één God. Vier katholieke religieuzen over andere religies   PETER NISSEN, Het esoterisch katholicisme van Mathieu Schoenmaekers (1875-1944)   JOOP VERNOOIJ, Er zijn meer huizen dan kerken. Winti en katholicisme in Suriname   JUDITH DE RAAT, Zonder muren, zonder angsten. Portret van Irene van Lippe-Biesterveld   SUZANNE KNOL, De regels volgen die G-d gegeven heeft. Zelfportret   PAUL VAN DER VELDE, Een nieuw voertuig voor een nieuw boeddhisme   CHRISTA W. ANBEEK, De wereld van zen   Herkomst van de illustraties   Gegevens over de auteurs en de redacteurs

'Dat de aantrekkingskracht van alternatieve geloven op katholieken niet een verschijnsel van de laatste jaren is, wordt fraai gedemonstreerd in de bundel. (...) De zeven essays in dit boek (vormen) een overtuigende correctie op het beeld van de Nederlandse katholieke gemeenschap als een gesloten bolwerk. (...) De verleiding van het vreemde komt het best tot zijn recht wanneer het gelezen wordt tegen de achtergrond van de vorige bundel uit de Metamorfosenreeks, Het licht gezien (...) De twee boeken roepen samen een fascinerend beeld op van hoe katholieken balanceren tussen rechtzinnigheid en eigenzinnigheid. Ze belichten bovendien een intrigerend conflict dat het katholicisme beheerste in de moderne tijd.' Matthijs Sanders, in: De Academische Boekengids 44, mei 2004.