Stemme in staat

Na de Opstand werd Zwolle een zelfstandig stadstaatje. De regenten die dit staatje bestuurden - de personen met 'stemme in staat' - beschouwden zichzelf als souvereine heren. Hun maatschappelijke positie, hun onderlinge relaties en hun verhouding tot de burgers staan centraal in deze politieke en sociale geschiedenis van Zwolle. De politieke speelruimte van de regenten werd begrensd door de eeuwenoude regels van het stadsrecht en door hun afhankelijkheid van de medewerking van corporatief ingerichte instellingen. Vooral de oude democratische rechten van de meente, de vertegenwoordiging van de burgers, hielden de bestuurlijke balans in evenwicht. Van buitenaf werd de zelfstandigheid van de stad ingeperkt door de afhankelijkheid van het stadhouderlijke patronagestelsel. Het sprak vanzelf, dat in de hiërarchische samenleving van het ancien régime alleen 'aanzienlijken' in het stadsbestuur werden gekozen. Toch traden er tussen 1579 en 1795 veranderingen op, waarvan het verdwijnen van de edelman en de opkomst van de jurist de belangrijkste waren. Binnen de kaders van het stadsrecht en de regeringsreglementen vond de verdeling van de macht onder de regenten en hun families plaats. Laverend tussen contracten en patronage probeerden de regenten een stabiele balans te vinden.