Het masker van Rob Nieuwenhuys

Najaar 1971 verbleef de letterkundige Rob Nieuwenhuys (Semarang 1908-Amsterdam 1999) bijna twee maanden op Java. Hij was er door de Nederlandse regering in het kader van het Cultureel Akkoord als adviseur heen gestuurd om de betrekkingen met de voormalige kolonie te helpen herstellen. Enkele weken daarvoor hadden koningin Juliana en prins Bernhard een staatsbezoek aan Indonesië gebracht. Voor het eerst sinds 1952 keerde Nieuwenhuys terug naar zijn land van herkomst. Het zou ook voor het laatst zijn. Rob Nieuwenhuys leefde tussen twee werelden, die van zijn Hollandse vader en zijn Indo-Europese moeder. Hij schreef er een semi-autobiografische roman over, Vergeelde portretten (1954) en de bundel essays Tussen twee vaderlanden (1959). Zijn magnum opus Oost-Indische Spiegel (1972), de beschrijving van de Indisch-Nederlandse letterkunde, leverde hem grote faam op. Bekend werd hij verder door zijn fotoboeken over tempo doeloe, 'de tijd van vroeger'. Op zijn reis over Java ontmoette Nieuwenhuys onder meer de filmmaker Fons Rademakers en Willem Frederik Hermans, met wie hij later in de clinch zou liggen over de Max Havelaar van Multatuli. Tom Phijffer reconstrueerde de missie van Rob Nieuwenhuys op basis van zijn persoonlijke archief, interviews en officiële bescheiden betreffende het Cultureel Akkoord. Het resultaat is een fascinerend verslag van een vergeten reis onder politiek beladen omstandigheden.