Stedelijk verleden in veelvoud

De laatmiddeleeuwse stad onderscheidde zich door eigen politieke-, sociaal-culturele en economische structuren die een enorme variatie van levens- en organisatievormen toelieten. De stadsmuren bakenden een organiek geheel af dat door de gehele stedelijke gemeenschap werd gedragen, maar dus telkens anders werd ingevuld. Daardoor trekken steeds weer nieuwe aspecten van de laatmiddeleeuwse stad de aandacht van historici. De bundel Stedelijk verleden in veelvoud is een product van deze fascinatie. In zestien bijdragen worden de centrale functies van steden en de wijze waarop de inwoners de stedelijke samenleving beleefden, nader belicht. Terugkerende thema’s zijn urbanisering, de relaties met de rurale omgeving en met de Hanze, economie, financiën en kredietwezen, verschriftelijking en stedelijke identiteit, militaire organisatie en religieuze beleving.    

Inhoud: HANNO BRAND/CATRIEN SANTING, Inleiding   I Economie: WIM BLOCKMANS, Zeehavens als drijvende kracht van de stedelijke regio's   JAN VAN DEN BROEK, Vriendschap en eendracht op z'n Gronings   JEROEN F. BENDERS, 'Umme een guet regiment van den bier ende browampte te hebben'. De laatmiddeleeuwse brouwnijverheid in Zutphen in Gelderse context   II  Hanze: HANNO BRAND, Een vete tussen Staveren en Lübeck (1329-1335)   JOB WESTSTRATE, '... sy is in 't verbont der Hansesteden'. De plaats van de Hanze in de historiografie van Nijmegen   III Financiën: RUDOLF A.A. BOSCH, De zaak Henric Haeck. Een case-study naar de politieke, sociale en financieel-economische aspecten van kredietrelaties tussen het hertogdom Gelre en het Duitse Nederrijngebied, 1450-1550   REMI VAN SCHAÏK, Culemborg in de spiegel van zijn middeleeuwse stadsrekeningen. Een verkenning   IV Archeologie: ROOS VAN OOSTEN, Beerputten als teken van het de-agrariseringsproces: het voorbeeld van Leiden   HANNA ZIMMERMAN, Uit de gracht van Alva: textielresten onder de loep   V Milities: JAN VAN HERWAARDEN, Landsheerlijke macht en stedelijk prestige: heervaarten van Dordrecht, 1284-1286   PETER HOPPENBROUWERS, Stadsridders: de cavallata van Todi en het mysterie van de sergentes   VI Verschriftelijking: CATRIEN SANTING, Kennis en geleerdheid ten dienste van de stad Deventer in de vijftiende eeuw: Gerard Bruns, Johan Marquard en Reyner Oesterhuys   MARC BOONE, 'Estre le bien commun et general d'icelle preferé au bien privé et particulier'. Vrijwillige rechtspraak, stedelijke identiteit en stedelijke diplomatiek   VII Devotie: ANNEKE B. MULDER-BAKKER, Levende heiligen in de middeleeuwse stad   RENÉE NIP, Liturgische herdenkingspraktijken in de late middeleeuwen in de stad Groningen   BERT ROEST, 'VVat salmen met sulck volck maken?' Franciscaanse stadspredikers en de verdediging van het katholicisme in de Nederlanden, circa 1520-1568   Over de auteurs

‘Bijdragen over de bierbrouwerij in Zutphen, beerputten in Leiden en opgegraven textielresten in Groningen brengen de middeleeuwse stad een stuk dichterbij. Bovendien zijn de auteurs erin geslaagd om hun onderzoekresultaten op een aansprekende manier te presenteren. Kortom, een waardig huldeblijk voor een hoogleraar die niets moest hebben van universitaire “ivoren torens”.’ Marjoke de Roos in: Geschiedenis Magazine  (2011) 6, p. 58

‘Een bundel […] met een rijk geschakeerd palet en het lezen waar.’ Aron de Vries op: www.historischhuis.nl/recensies 22-09-2011

‘Het adjectief “caleidoscopisch” heeft in recensies meestal geen positieve lading maar bij feestbundels vindt men het vaak wel in zonnige zin gebruikt. […] De redacteurs presenteren de variatie van de zestien bijdragen als een eerbetoon aan de veelzijdigheid van de vertrekkende professor. Een mogelijk bezwaar tegen het gelegenheidskarakter van het werk is daarmee bij voorbaat weggenomen. En waarom ook niet? Dit soort boeken kan bijna niet zonder “veelvoud” in de titel. Het is op zichzelf al heel wat dat alles gecentreerd kon worden rond de stad in de late Middeleeuwen. […] Alles overziend kunnen we hier  - enigszins clichématig – spreken van een rijk geschakeerd geheel dat de moeite van het lezen waard is.’ J.A. Mol in: Madoc 26 (2012) 2, p. 116-120

‘De laatmiddeleeuwse stad met zijn eigengereide politieke, sociaal-culturele en economische structuren verrast door zijn enorme diversiteit in levens- en organisatievormen. Het holistische eenheidsbeeld dat Huizinga ons naliet, moet kennelijk gecorrigeerd worden door een veel caleidoscopischer cultuurpalet, dat binnen de stadsmuren telkens anders kleurde. In de bundel Stedelijk verleden in veelvoud krijgen we een fascinerend beeld van de centrale functies van de steden en de wijze waarop de inwoners daar betekenis aan gaven.’ Ludo Beheydt in: Neerlandia & Nederlands van Nu, 116 (2012) 3, p. 48

‘[...] een heel rijk en betrouwbaar palet aan opstellen over het stedelijke verleden van de Nederlanden, en zal het bijgevolg nog vaak "in veelvoud" geconsulteerd worden door onderzoekers die zich in het bonte interesseveld van Dick de Boer wagen.’ Jelle Huemers in: TSEG 8 (2012) 4, p. 144-145

'De bundel weerspiegelt [...] in de eerste plaats de sterk toegenomen specialisering binnen de (middeleeuwse) stadsgeschiedenis. Het onderzoeksterrein is in de loop der tijd opgesplitst geraakt in een toenemend aantal deelgebieden- en perioden, waarvan slechts afzonderlijke specialisten geheel op de hoogte zijn. Onder meer de bijdragen van Jeroen Benders (laatmiddeleeuwse bierbrouwerij in Zutphen) en Rudolf Bosch (laatmiddeleeuwse kredietrelaties in Gelre) zijn in dit verband illustratief.' Marcel IJsselstijn in: Tijdschrift voor Geschiedenis 125 (2012) 1, p. 125-127

Tevens gesignaleerd in: Zutphen 30 (2011) 4, p. 120.