Een feodale samenleving in koloniaal vaarwater

In de geschiedschrijving is het vorstendom Banten (West-Java) vooral bekend om zijn peper, die in de gelijknamige hoofdstad werd verkocht aan kooplieden uit het buitenland, vooral uit China en India. Als gevolg van de uitbreiding van de Nederlandse activiteiten in de Indonesische archipel ontstond aan het begin van de zeventiende eeuw een sterke rivaliteit tussen Banten en de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Volgens de onder historici gangbare opvatting maakte de Nederlandse onderwerping van Banten in 1682 een einde aan de politieke onafhankelijkheid en economische bloei en brak er een periode van algeheel verval aan. Johan Talens onderzoekt de politieke en sociaal- economische (onder)ontwikkeling van Banten vanuit een lange termijn-perspectief, van rond 1600 tot het midden van de achttiende eeuw. Vooral de betekenis van de buitenlandse handel, de relaties tussen het hof van de vorst, de politieke elite en andere groepen in het rijk, en de invloed die de VOC op de ontwikkeling van Banten uitoefende, worden diepgaand onderzocht. Dankzij systematisch onderzoek van nauwelijks gebruikt primair bronnenmateriaal en de zorgvuldige afweging van sociaal-wetenschappelijke inzichten ontstaat een geheel nieuw beeld van de sociaal-economische en politieke verhoudingen in West-Java en kan de betekenis van bloei en verval worden genuanceerd.    

'In conclusion, this book contributes a great deal to the study of Banten history by shedding light on a neglected period, and providing much detailed descriptive information. The conclusion that Banten was an unchangingly "feudal" society during this period, however, is not supported by the facts presented by the author himself.' Atsushi Ota in: KITLV 156 (2000) 2

'De dissertatie van Talens is een mijlpaal in het lopende debat over de sociaal-economische ontwikkeling van Zuidoost-Azie in de periode 1450-1680. Ze sluit goed aan bij de gangbare modellen van politieke ontwikkeling en economische verandering. Daarom is het jammer dat deze handelsuitgave niet in het Engels verscheen. Wellicht zullen de kwantitatieve gegevens die uit de VOC-bronnen gedistilleerd werden, nader aangevuld moeten worden. Het is mogelijk dat natrekken van de bronnen soms tot andere resultaten zal leiden. Hier ligt een zware en ondankbare taak. De conclusies van Talens volgen uit de gegevens zoals hij die verzamelde. De illustraties, onder meer uit "Begin ende Voortgangh" en uit Cornelis de Bruins "Reizen" zijn goed gekozen en de kaartjes zijn verhelderend. Helaas ontbreekt een index.' H.K. s'Jacob in: BMGN 115 (2000) 4.