Reizen en avonturen van Jaques Massé

Rond 1714 schreef de Deventer hugenoot Simon Tyssot de Patot (1655-1738), onder pseudoniem, in het Frans een fantasievol reisverhaal dat vele tijdgenoten schokte vanwege zijn spinozistische inhoud. Hoofdpersoon was een scheepsarts die na een schipbreuk met een reisgezel terechtkwam in een aards paradijs. Zij leerden er alles over de gewoonten van de bevolking. Toen zij op hun beurt uitleg gaven over het christendom, merkten ze dat dit volkomen absurd werd bevonden. Ook andere ontmoetingen tijdens hun verdere omzwervingen, onder andere met een dominicaan en met een tot de islam bekeerde Gascogner, boden stof tot filosofische en maatschappijkritische bespiegelingen. Het boek beleefde herdruk na herdruk en was een inspiratiebron voor Jules Verne. Volgens Jonathan Israel overvleugelt het alle filosofische romans van zijn tijd. Deze geruchtmakende tekst is nu voor het eerst in modern Nederlands vertaald. De inleiding beschrijft de literair-historische context.    

'Een succesvolle crowdfundingsactie voor de vertaling van een achttiende-eeuwse roman: dat zien we niet vaak. [...] Het boek dat ze wilden vertalen was dan ook niet zomaar een roman. Voyages et avantures de Jacques Massé is, om Jonathan Israel te citeren "de bekendste van alle radicale filosofische romans van de Vroege Verlichting" die "qua beruchtheid elke andere filosofische roman van de achttiende eeuw overvleugelde". [...] Altena stelt dat men in 1727 in zijn [de auteur Simon Tyssot de Patot] woonplaats Deventer helemaal niet geïnteresseerd was in de ontmaskering van Tyssot als auteur van de Massé-roman, maar dat het om de man zelf en zijn godslastering en spinozisme ging. Dat de interesse in Voyages et avantures de Jacques Massé er driehonderd jaar later wél is, toont de totstandkoming van deze goedverzorgde vertaling aan.' in: Mededelingen van de stichting Jacob Campo Weyerman 39 (2016) 2, p. 203.