Archieven van de Friese stadhouders

De 'Friese' stadhouders, voorouders van het Nederlandse vorstenhuis, vormden de tweede stadhouderlijke familie in de Republiek tot zij in 1747 stadhouder van alle gewesten werden. Hun archieven verhuisden later van Leeuwarden naar Den Haag. In 1834 werd er een splitsing aangebracht. De persoonlijke stukken kwamen aan het Koninklijk Huisarchief. De ambtelijke stukken gingen eerst naar het Nationaal Archief, maar kwamen in 1948 aan het Rijksarchief in Friesland, thans opgenomen in Tresoar. In collegiale samenwerking zijn de archieven nu voor het eerst in één inventaris toegankelijk gemaakt. Daarmee zijn rijke bronnen uit de periode 1584-1747 voor de politiek-bestuurlijke en militaire geschiedenis van de gewesten Friesland, Groningen en Drenthe en van de Republiek als geheel ontsloten. Ook voor de geschiedenis van ons vorstenhuis zijn de archieven van groot belang. Dat de Friese stadhouders zich tijdens hun leven een plaats verwierven in de Friese samenleving, mag blijken uit de bijnamen van twee van hen, toevallig de eerste en de laatste: ús heit (Willem Lodewijk) en Marijke-meu (Maria Louise).