Oorlogsliteratuur in de vroegmoderne tijd

Oorlogen zijn verwoestende aangelegenheden die gepaard gaan met ontberingen, plunderingen, doden en gewonden. Toch gaat er ook een productieve kracht van uit: veldslagen hebben een schat aan onvergetelijke wereldliteratuur opgeleverd. Ook in de vroegmoderne tijd verscheen veel oorlogsliteratuur. Zo klinkt de Tachtigjarige Oorlog tot ver in de negentiende eeuw door in tal van liederen, soldatenverhalen, epen, pamfletten en gedichten. De vele oorlogen waarin na 1648 de Europese machtsverhoudingen bevochten werden, gaven in alle betrokken landen aanleiding tot literaire reflecties op de strijd. In deze bundel staat de literaire verbeelding van oorlog in de vroegmoderne Republiek vanuit een Europees perspectief centraal. Wie waren betrokken bij de totstandkoming ervan en welke belangen hadden zij? Hoe verhouden fictie en werkelijkheid zich tot elkaar? Welke oorlogen werden in de collectieve herinnering bewaard en welke zijn vergeten? Via drie pijlers wordt het fenomeen oorlogsliteratuur besproken: vorm, identiteit en herinnering.    

Inhoud: LOTTE JENSEN/NINA GEERDINK, Inleiding   Vorm: HELMER HELMERS, 'Een galery vol oorloghstaferelen'. Vondels Lucifer (1654): oorlogsstuk in debatten over vrede   NINA GEERDINK, De toe-eigening van een triomftocht. Het ontzet van Kopenhagen (1658) in teksten van Vondel, Vos en De Decker   LOTTE JENSEN, Parodieën in oorlogstijd. De alleenspraak van Gijsbrecht van Aemstel   Identiteit: YOLANDA RODRÍGUEZ PÉREZ, Muiters op het toneel van de Spaanse Gouden Eeuw. Van verraders tot oorlogshelden   ALICIA C. MONTOYA, ‘Zie hier een vreemde oorlog’. Constructies van emotie in Madame de Sévignés brieven over de Frans-Nederlandse oorlog (1672-1678)   KORNEE VAN DER HAVEN, De militair als denkend en voelend individu in twee achttiende-eeuwse soldatenstukken   BART VERHEIJEN, Beef dwingeland! Verzet tegen de conscriptie tijdens de Napoleontische bezetting 1810-1813   Herinnering: RICK HONINGS, Lillende lijven, krakende knoken en geknotte koppen. Johannes je Francq van Berkhey en de Slag bij de Doggersbank   LIEKE VAN DEINSEN, 'Toen ’t volk een hoop verwijfde slaven scheen'. Verleden en verval als zetstukken tijdens de Vierde Engelse Oorlog (1780-1784)   NELLEKE MOSER, Oorlog? Welke oorlog? Herinneren en vergeten in het Digt Memoriaal (1762-1815) van Cornelis van der Schelling   JANNEKE WEIJERMARS, De mythe van Waterloo. De Slag bij Waterloo in de Nederlandse literatuur, 1815-1830   Eindnoten   Personalia   Register

'De teksten in de bundel vormen een goed leesbaar geheel. Het boek kan als een mooi illustratief voorbeeld worden gezien van "oorlogsliteratuur" in de vroegmoderne tijd. De artikelen zelf, vormen een goed fundament om kennis te maken met een aantal verschillende tekstuele vormen uit de vroegmoderne tijd. Ze zijn rijkelijk geïllustreerd met vele citaten en - waar mogelijk - met afbeeldingen, wat het prettig leesbaar maakt. Het is een uitnodigend startpunt voor verder onderzoek, aangezien een groot aantal literaire genres nog niet is besproken, alsook de impact en reikwijdte van de teksten.' C.A. Romein in: BMGN 129 (2014) 3, review 44

'[...] een prettig leesbaar geheel [...] Met de gekozen titel, die een algehele oorlogsliteratuur van een periode belooft en een Europees perspectief in de inleiding aanstipt, verwachtte ik meer variatie in materie, ook al is de bundel een product van een op de Republiek gericht onderzoeksproject. Wanneer de variatie wel komt, biedt deze de nuancering die nodig is om een project dat zich richt op een Hollands nationaal identiteitsbesef niet te laten verzanden in eenzijdigheid.' Valentijn Manshande in: Vooys 32 (2014) 2, p. 83-86

Op 4 september 2013 werden Nina Geerdink en Lotte Jensen uitgebreid geïnterviewd door Jeroen Dirks in het programma 'Hoe?Zo!' op Radio 5. 'Daar heb je geen Homerus of Shakespeare voor nodig: Nederland had al in de 17de en 18de eeuw z'n eigen reuze spannende oorlogsliteratuur.' Aldus Jeroen Dirks. Luister hier de gehele aflevering terug.