De Amsterdamse Schouwburg als politiek strijdtoneel

Opvoeringen van het Romeins-republikeinse treurspel Brutus leidden in 1783 tot felle reacties bij het publiek. Zij betrokken de inhoud op de actuele politieke ontwikkelingen. Ook in de maanden erna was het regelmatig raak. In haar boek analyseert Amber Oomen-Delhaye de wijze waarop politiek en theater eind achttiende eeuw steeds meer verweven raakten. Het theater werd een politiek strijdtoneel waar de (r)evolutie van politieke begrippen als vrijheid, gelijkheid en volk op het toneel zichtbaar werden gemaakt. De groeiende opiniërende functie van de Amsterdamse Schouwburg is terug te zien in de rol die bestuur, publiek en toneelspelers voor zichzelf opeisten. Anderzijds functioneerde de politieke arena als theatrale wereld. Burgers tooiden zich met een Brutus-pruik om hun republikeinse gezindheid te tonen. Personages uit Romeins-republikeinse treurspelen zoals Lucius Junius Brutus, Marcus Junius Brutus, Nero, Cato en Caesar werden in het politiek-maatschappelijke debat ingezet als rolmodellen of negatieve exempla.    

'[...] Pas in het een-na-laatste van de acht hoofdstukken verplaatst Oomen-Delhaye de focus naar de politieke arena als theatraal gegeven. Dit laatste deel is echter juist wat Oomen-Delhaye’s werk zo vernieuwend maakt. Zij geeft het theater hiermee namelijk een actievere rol door niet enkel te kijken naar de manier waarop de sociaal-politieke context van de Republiek invloed kon uitoefenen op het theater, maar ook naar de manier waarop theater juist ook de politiek van die tijd beïnvloedde. [...] Wat opvallend is aan Oomen-Delhayes onderzoek naar de invloed van de sociaal-politieke context op de Romeins-republikeinse treurspelen en vice versa is dat zij in alle lagen van haar onderzoek een grote rol toedicht aan het publiek.  [...] Ook de focus van haar onderzoek op de Amsterdamse Schouwburg wordt door Oomen-Delhaye sterk en helder onderbouwd. [...]'- Karlijn Luk in De Moderne Tijd okt. 2021

'[...]Met dit verfrissende en lezenswaardige boek heeft Oomen-Delhaye een belangrijk veld aangesneden van de relatie tussen repertoire, theaterpraktijk en politiek in de revolutietijd. Met betrekking tot de Nederlanden werd die relatie nooit eerder op zo’n systematische manier onderzocht. In het spoor van dit boek dienen talrijke mogelijkheden tot verder onderzoek zich aan. [...]' - Brecht Deseure in BMGN - Low Countries Historical Review Vol. 135 (2020) 54

'Een speciaal woord van lof verdient [...] de repertoireanalyse die is uitgevoerd ten behoeve van hoofdstuk 2, waarvan de weerslag ook te vinden is in de acht bijlagen bij het proefschrift.' Ivo Nieuwenhuis in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 42 (2019) 2, p. 87-89

'In de gepolariseerde jaren 1780-1787 leidden enkele treurspelen tot heftige reacties van de toeschouwers. Het Romeins-republikeinse toneelstuk Brutus Claudius Civilis werd een politiek pamflet voor de opstandige patriottenbeweging. Er ontstond rumier, maar tot een revolutie - zoals in Brussel in 1830 - leidde het allemaal niet.' Maarten Hell in: Ons Amsterdam 71 (2019) 11, p. 44

Ook gesignaleerd in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 42 (2019) 2, p. 182.