Opwekking van de natie

Het Reveil heeft in de Nederlandse geschiedschrijving een vaste plaats als protestantse opwekkingsbeweging in de negentiende eeuw. Bilderdijk, Da Costa en Groen van Prinsterer personifiëren het protest tegen de Verlichting en het pleidooi voor orthodoxie en vroomheid in de toenmalige Nederlandse Hervormde Kerk en het Koninkrijk der Nederlanden. Inmiddels is ons beeld van die periode in allerlei dimensies verscherpt en verrijkt. Vanaf de scheiding van kerk en staat in de Bataafs-Franse tijd blijken religieuze idealisten, netwerken en verenigingen een belangrijke rol te hebben gespeeld in de ontplooiing van de vrije, democratische, zorgzame en uiteindelijk verzuilde samenleving. Deze bundel laat zien, dat het beeld van het Réveil als elitaire kring van bevlogen denkers en rijke filantropen dient te worden herzien. Het Réveil was veel breder dan dat: het was een grootse poging tot herkerstening van de samenleving, een christelijke impuls tot de ontwikkeling van de Nederlandse civil society.    

Inhoud: Ten geleide   DICK KUIPER, Kerngroepvorming, met name binnen het Amsterdamse Reveil. Over sociale lagen en familierelaties in de lange negentiende eeuw (1815-1914)   JASPER VREE, Het Réveil als partij in de Nederlandse samenleving. Opkomst, groei, doorwerking en geschiedschrijving (1833-1891)   MART VAN LIEBURG, Het vroege diakonessenwezen in Nederland (1836-1886)  MAARTJE JANSE, 'Vereeniging en verlangen om vereenigd te werken'. Réveil en civil society   BART WALLET, Het Réveil als 'joodsche Hervorming'   BART JAN SPRUYT, Tracasserie religieuse. De onvervulde belofte van een 'nader Réveil'   FRED VAN LIEBURG, Een wereldwijde opwekking in het protestantse vaderland. De historiografie van het Nederlandse Réveil   HERMAN PAUL, Slotbeschouwing: het internationale evangelicalisme in de vroege negentiende eeuw   Bijlage: Het Réveil-Archief en haar collecties: JAN DE BRUIJN, Het ontstaan van het Réveil-Archief   KLAAS VAN DER HOEK, De collectie van de Stichting Réveil-Archief   Over de auteurs   Index van personen

'Met Opwekking van de natie heeft Paul de vrucht in handen van wetenschappers die religie niet aan kerkhistorici willen overlaten. Deze bundel inspireert ons op de schouders van ons voorgeslacht te gaan staan en zo meer te zien dan een vorige generatie kon.' P.J. Vergunst in: De Waarheidsvriend 102 (2014) 2, p. 21

'Een fraaie jubileumbundel.' J. Hoek in: Theologia Reformata (juni 2013); 'Van Lieburg geeft een uitstekende historiografie van het Nederlands Réveil, een overzicht van de talloze opvattingen van wat Van Lieburg noemt "een wereldwijde opwekking in het protestantse vaderland". Hij laat zien hoe het Réveil een plaats heeft gekregen in een internationale Erweckungsforschung, waarbij de internationale blikverruiming van meet af aan gepaard ging met een chronologische oprekking van de negentiende-eeuwse opwekking.' Dr. K. van der Zwaag in: Zicht (juni 2013) 2, p. 72-73

'De wens om het Réveil vanuit overkoepelende ontwikkelingen te beschrijven wordt in deze bundel maar deels waargemaakt. Daarvoor staan verschillende bijdragen te los van de in de inleiding geschetste thematiek van "de derde fase". Vooral de internationale aspecten komen er wat bekaaid af. Een echt probleem is dit niet, want deze bundel brengt genoeg interessants.' Rolf van der Woude in: BMGN 128 (2013) 4, review 95

'[...] ik ben heel blij met dit boek! [...] De nieuw aangedragen internationale en interdisciplinaire onderzoeksrichtingen in combinatie met een recent overzicht van de Reveil-historiografie zijn belangrijke pluspunten van deze prachtige bundel.' Anton van Renssen in: Transparant 24 (2013) 2, p. 28

'Opwekking van de natie: een baanbrekend boek over de betekenis van het Réveil voor het kerkelijke en maatschappelijke leven in ons land. Een felicitatie voor de redacteur en zijn medewerkers en voor de uitgever, die er – zoals we dat van Verloren te Hilversum gewend zijn – weer een prachtige uitgave van gemaakt heeft!' J.D.Th. Wassenaar, 'Het Friese Réveil opnieuw in beeld. De Confessionele Vereniging: "een opflikkering van het oude Réveil-ideaal" ...?', in: HW-Confessioneel 125 (2013) 3, p. 4-5

‘Vanuit verschillende gezichtshoeken pogen diverse auteurs in dit boek iets te zeggen over het Reveil. En dan niet zozeer aan de hand van beschrijvingen van personen, zoals M. Elisabeth Kluit gedaan heeft in “Het (Protestantse) Réveil in Nederland (en daarbuiten)”, maar meer door het te beschouwen als een beweging die de maatschappij beïnvloed heeft. […] Zo vormt dit boek een waardevolle aanvulling op de bestaande Reveilliteratuur.’ R.P. van Rooijen in: Reformatorisch Dagblad 21-03-2013, p. 11

Verder gesignaleerd in: Historisch Nieuwsblad 22 (2013) 2, p. 83; Transparant 24 (2013) 2, p. 30.