Op weg naar de hemelse Bruidegom

Vele vijftiende-eeuwse handschriften en drukken bevatten heiligenlevens in middeleeuws Nederlands. Omstreeks 1480 werd een verzameling met zo’n vijftig heiligenlevens samengesteld voor de zusters van het Amersfoortse Sint-Aagtenklooster. Deze verzameling is uniek: van vele opgenomen teksten is geen tweede versie overgeleverd. Een uitgave van de hele collectie zou een te lijvig boekwerk opleveren. Daarom zijn er twaalf uitgekozen, omdat vrouwen er een hoofdrol in vervul­len. Die teksten worden hier voor het eerst uitgegeven met hertaling en commentaar. Waarom wilden de zusters van het Amersfoortse klooster deze teksten lezen? Was het om te gru­welen van de barbaarse martelpraktijken waar­aan maagden werden onderworpen? Nee, het moest de zusters steunen om hun leven in afzondering en armoede voort te zetten. Zonder enige twijfel mochten die heilige vrouwen immers na hun aardse leven het hemelrijk binnentreden. Ook de zusters van het Sint-Aagtenklooster waren op weg naar de hemelse Bruidegom.

Hildo van Es is emeritus predikant en Ludo Jongen is mediëvist. Samen gaven ze het Middelnederlandse Leven van de heilige Katherina van Alexandrië uit.

'[...] Na een beknopte inleiding waarin stil wordt gestaan bij de geschiedenis van de Moderne Devotie, en in het verlengde daarvan het Amersfoortse zusterklooster, gaan de auteurs kort in op de schriftcultuur binnen het Sint-Aagtenconvent. [...] De twaalf uitgegeven en vertaalde heiligenlevens worden voorafgegaan door een kort overzicht van eventuele historische feiten over de betreffende heilige, een opsomming van de overgeleverde hagiografische teksten en, indien van toepassing, het antwoord op de vraag op welke Middelnederlandse tekst of vertaling de tekst in het handschrift teruggaat. In dit laatste slagen de auteurs wonderwel goed. [...] - Bas Diemel in BMGN 136 - 2021

'[...] Bij elke biografie is een inleiding geschreven over het leven van de heilige en de overlevering van de Amersfoortse tekst. Verschillende biografietjes zijn uniek; van andere bestaan wel meer versies en die zijn hier vergeleken. Deze zorgvuldige teksteditie is zoals gebruikelijk voorzien van noten over die verschillen. [...] Alle teksten zijn ook hertaald en dat is heel prettig. [...] - Gerard Raven in Flehite 22-2021, p.174

'[...] Dit is duidelijk een boekje voor de liefhebbers van heiligenlevens. [...] De boeiende inleiding, de mooie illustraties, de vele voetnoten, de gehele oorspronkelijke Middelnederlandse tekst en nog een reeks technische gegevens krijg je erbij, al is het meeste daarvan voor de gewone lezer wat overbodig.[...] - Pieter Derdeyn in Katholiek Nieuwsblad nr 18, 7 mei 2021p. 16

'[...] De auteurs selecteerden uit het handschrift de twaalf heiligenlevens van vrouwen en editeerden en hertaalden ze naar hedendaags Nederlands. Een uitgave van de hele collectie zou een te lijvig boekwerk opleveren.[...] De hedendaagse lezer leest deze teksten uiteraard met een andere bril dan de laatmiddeleeuwse kloosterzusters. Maar wie voorbij het zeemzoete van deze vrouwelijke heiligenlevens kan lezen, krijgt een toegang tot de mentaliteit van het verleden.' - Walter Smits in Kunsttijdschrift Vlaanderen april 2021