Voor de geest en het moreel van de troepen

De oorlog die Nederland na 1945 in Indonesië voerde, raakte de Neder­landse kerken direct. De Nederlandse en Indische kerken bevonden zich met hun geestelijken en gelovigen in het oorlogsgebied. Bovendien zonden de kerken aalmoezeniers en legerpre­dikanten met de troepen mee. Wat hield het werk van kerken in de oor­logsjaren in? Hoe keken de geestelijken ter plaatse en de kerken in Nederland aan tegen de strijd? Wat betekende de oorlog voor de Indonesische christenen? Deze bundel sluit aan bij het onderzoek naar de rol van het Nederlandse leger in deze oor­log.    

Inhoud: GEORGE HARINCK, Woord vooraf   GERT OOSTINDIE, De kerken en de oorlog in Indonesië, 1945-1950. Oude en nieuwe vragen  JAN BANK, Jezuïeten in Nederlands-Indië en Indonesië, 1945-1949. Een loyaliteitsconflict   TJALLING BOUMA, Theo van Emstede en de katholieke benadering van het federale Indonesië 1946-1950   VEFIE POELS, ‘Niet te veel preken’. Nederlandse aalmoezeniers tussen moraal en moreel in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog   HANS VAN DE WAL, De rollen omgedraaid. Indonesische protestanten en hun invloed op Nederlandse zendelingen, 1945-1949   MARLEEN VAN DEN BERG, Zendeling met hart voor dé zaak. Ds. Hildering en de ‘kwestie Peniwen’, 1949   SCOTT KANNEKENS, Vertrouwensman of verklikker? De rol van protestantse geestelijke verzorgers bij de Koninklijke Landmacht in Indonesië, 1945-1950   C.H.C. HARINCK/BART LUTTIKHUIS, Verzuilde oecumene. Gereformeerde jongens overzee tussen Hollandse verwachtingen en Indische verleidingen   GEORGE HARINCK, ‘Een last, te zwaar om te dragen’. Schets van de geestelijke verzorging van gereformeerd-vrijgemaakte militairen in Indonesië, 1945-1950   HERMAN NOORDEGRAAF, Protestanten in de PvdA. De discussie in Tijd en Taak  ALLE G. HOEKEMA, Doopsgezinden en gewetensbezwaarde Indië-weigeraars   BART WALLET, De vaste wil om het jodendom niet te vergeten. Joodse militairen en hun geestelijke verzorging in Indonesië, 1945-1950   Afkortingen en archiefbewaarplaatsen   Personalia van de auteurs   Namenregister

'Dit boek biedt in aanzet veel! Het leest als een stimulans voor voortgaand onderzoek naar de drijfveren, de opinies en het handelen van hen die op enigerlei wijze vanuit de kerken hun rol speelden in de Indonesische oorlog.' J.W. Veltkamp in: DNK 43 (2020) 92, p. 73-76

'Voor de redacteur George Harinck geldt "de houding van de Nederlandse kerken jegens de Indonesische oorlog en met name de geweldsexcessen daarin" als de hoofdvraag van deze bundel (p. 164). [...] Maar voor de meeste auteurs staat de vraag naar die excessen niet centraal. In de jaren 1945-1950 was de grootste bekommernis van de kerken een ander, zoals de fraaie omslag van deze bundel laat zien.' Jan Jacobs in: Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis 23 (2020) 1, p. 196-198

'Ik vond het mooi om in deze bundel historische artikelen [...] te lezen dat de Nederlandse kerken en ook de Joodse gemeenschap veel in het werk gesteld hebben om dominees, aalmoezeniers en rabbijnen mee te sturen voor geestelijke bijstand van deze jongens. Al had de overheid daarbij, getuige de titel [...] vooral het belang van de gevechtskracht op het oog, terwijl de kerken vooral aan de moraal en het geloof dachten. [...] Enige kiritiekpunt op het boek is dat de artikelen wat ongelijksoortig zijn, waarbij soms écht vernieuwend of grondig onderzoek ontbreekt.' T. de Ridder in: De Waarheidsvriend 28 december 2019

'[Deze bundel] is een toevoeging aan de groeiende literatuur over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en bevraagt de rol van de kerken tijdens die oorlog, vanuit wisselende perspectieven.' Alicia Schrikker in: Geschiedenis Magazine 54 (2019) 8, p. 60

'In deze bundel laten dertien auteurs in twaalf bijdragen hun licht schijnen op het werk van de Nederlandse en Nederlands-Indische kerken tijdens de oorlog in Indonesië in de periode 1945-1950. Interessant is dat er naast aandacht voor het werk van katholieke, protestantse en gereformeerde stromingen, ook aandacht is voor de in Indonesië aanwezige Joodse militairen uit Nederland.' Anna van Mourik in: Transparant 30 (2019) 3, p. 29

'Het zijn artikelen van hoog wetenschappelijk niveau, maar ook voor de geïnteresseerde "leek" goed te lezen. En: ze raken aan belangrijke morele vragen. Het is niet verkeerd om zo deze betrekkelijk recente periode uit onze geschiedenis onder begeleiding van deskundige auteurs onder ogen te zien.' Dr. Jan Dirk Wassenaar in: Gezamenlijk Zondagsblad, 31 maart 2019, p. 10

'De kerken en de oorlog in Indonesië. De oorlog die Nederland na 1945 in Indië voerde, raakte de Nederlandse kerken direct. De Nederlandse en Indische kerken bevonden zich beide met hun geestelijken en gelovigen in het oorlogsgebied. Bovendien zonden de kerken aalmoezeniers en leger predikanten met de troepen mee. Wat hield hun werk in die oorlogsjaren in, hoe keken de geestelijken tegen de strijd aan en wat betekende de oorlog tegen de onafhankelijkheid van Indonesië voor hun boodschap aan hun gelovigen? Dit boek sluit aan bij het onderzoek naar de rol van het Nederlandse leger in wat we nu noemen de dekolonisatie-oorlog.' In: Robert Hallatu in: NICC Magazine 10 (2018) 12, p. 21 en Marinjo (april/mei 2019) 2, p. 48.