Denken over herdenken

Wat gebeurt er bij oorlogsmonumenten als de herdenkingen voorbij zijn? Welke emoties roepen die plekken op bij bezoekers? De oorlogsgeschiedenis wordt op veel plekken zichtbaar gemaakt met markeringen en nog regelmatig komen er nieuwe gedenktekens bij. Wat maakt een monument tot een herdenkingsplek? Denken over herdenken gaat over de actuele betekenis van oorlogsmonumenten, driekwart eeuw na de Tweede Wereldoorlog. Scherpe observaties van herdenkingsplekken en haar bezoekers worden gecombineerd met persoonlijke beschouwingen. Ruurd Kok neemt de lezer mee op zijn tochten langs vele bekende en onbekende gedenktekens. Zijn verkenning voert langs steden als Nijmegen, Vlissingen, Amsterdam en Londen, door polders en bossen en van de Ginkelse Heide tot de Grebbeberg. Na analyses, reflecties en prikkelende vragen is het uiteindelijk aan de lezer om de balans op te maken van de betekenis van oorlogsmonumenten, 75 jaar na de oorlog.

Ruurd Kok (Amsterdam, 1969) is archeoloog, freelance journalist en schrijver. Hij is opgegroeid tussen de forten en kazematten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en heeft als archeoloog zijn sporen verdiend met vernieuwend onderzoek naar resten uit de Tweede Wereldoorlog. Als freelance journalist schrijft hij over verborgen verhalen in het landschap en laat hij zijn lezers met andere ogen kijken naar alledaagse plekken.

'[...] Interessante bespiegelingen, inderdaad. Het boek nodigt de lezer uit om na te denken over monumenten en herdenkingen. [...] Het boek is geschreven in een aangename en zeer toegankelijke vaak persoonlijke stijl, met tal van nuttige kwaliteitsvolle illustraties, maar inhoudelijk lijkt het ons vaak wat chaotisch. [...]' - Alex Vanneste in Volkskunde 123 (2022-1), p. 108-110

'[...] Ruurd Kok is in Nederland een van de pioniers van de archeologie van de Tweede Wereldoorlog. Zijn interesse voor deze periode en professionele, objectgerichte houding komen bijeen in dit boek [...] Ruurd Kok heeft een persoonlijk en toegankelijk boek geschreven. Het is fraai geïllustreerd, met vele foto’s van monumenten en spullen die de mensen achterlaten om hun gevoelens en gedachten uit te drukken. Uit Denken over herdenken valt onomstotelijk op te maken dat herdenken leeft en dat het verstandig is erover na te denken.' - Leon Mijderwijk in Detector Magazine 179 (2021), p. 20-21 & Geschiedenis.nl

'[...] In negen helder geschreven hoofdstukken trekt Kok gedurende meerdere jaren langs monumenten in Nederland, ook langs onbekende, zoals het monument dat sinds 2015 bij Zegveld herinnert aan de crash van een Amerikaanse bommenwerper op 21 februari 1944. [...] Hoewel de persoonlijke noot niet ontbreekt, laat Kok het aan de lezer over om conclusies te trekken over hoe te herdenken en om te gaan met monumenten voor vriend en vijand.' - Theo Toebosch NRC 2 juli 2021

'[...] Wat Koks benadering van de traditionele archeologie onderscheidt is zijn aandacht voor de emotionele betekenis van dergelijke plekken, een dimensie die binnen deze discipline gewoonlijk buiten beeld blijft. Evenzeer onderscheidend is, zou ik hieraan toe willen voegen, dat Kok geen klassieke opgravingen verslaat, maar de blik richt op zichtbare, gematerialiseerde herdenkingscultuur. [...]' - Irene Stengs in Boekman 128 (2021), p. 59-60

'[...] Bekende en minder bekende monumenten komen in dit boek ter sprake en daarbij is steeds aandacht voor hun uitwerking op bezoekers. [...] Herdenken houdt nooit op en voor goed herdenken is het belangrijk om de geschiedenis te kennen zodat plaatsen waar iets is gebeurd te markeren. Onlangs verscheen Hier is het gebeurd, een boek met 50 plaatsen die herinneren aan grote of kleinere gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Het is een goed teken dat dergelij ke boeken in een behoefte voorzien De vele illustraties in Denken over herdenken voegen veel toe aan de tekst. Dit boek verdient aandacht!' - Evert van der Veen in Bazarow & Deleescubvanalles.nl mei 2021

'[...] Dit alles opgetekend in een stijl die gekenmerkt wordt door een vlotte pen waarmee hij de lezer weet te boeien door alledaagse waarnemingen losjes af te wisselen met informatieve en beschouwelijke passages. En een uitgebreide verantwoording van bronnen maakt het geheel extra aantrekkelijk voor wie over d eplekken nog meer informatie wenst.'- Lou Lichtenberg in Archeologie Magazine 4 (2021) p. 58 

Interview met de auteur: Reformatorisch Dagblad 14 september 2021, p. 27

Vermeld in: GAV Nieuwsbrief mei 2021, De Volkskrant 3 juli 2021

Gesprek met auteur in: Contactblad Stichting 1940-1945, herfst 2021, p. 10-14