Zedekunst, dat is wellevenskunste (1586)

D.V. Coornhert (1522-1590) voltooit in 1585, tijdens zijn ballingschap in Emden, de Zedekunst, dat is wellevenskunste. Het lieve vaderland is in oorlog, maar verre van eensgezind, vooral de godsdienstkwestie is een splijtzwam. Coornhert wil met een 'redelijke' ethiek uitkomst bieden, scherpe polemiek vermijden en zijn oneigentijdse ideaal van verdraagzaamheid en godsdienstvrijheid verdedigen door een praxis te beschrijven: de wellevenskunst, iets dat allen kunnen leren. Uitgaande van vrije wil en rede is passiebeheer, ja is het volstrekt naleven van Gods geboden mogelijk (perfectisme). De klassieke deugden - Wijsheid, Rechtvaardigheid, Sterkte en Matigheid - drukken, zoals Coornhert laat zien, elk op eigen wijze het welleven ten volle uit. Maar beslissend is telkens de alledaagse praktijk van naastenliefde of goed burgerschap. De Zedekunst, de eerste ethiek in een landstaal, biedt een fraaie inkijk in de Nederlanden van de zestiende eeuw: de morele gevoeligheden, de geloofsopvattingen en de religiepolitiek.      

'Jaap Gruppelaar, de energieke motor achter de stichting, heeft met zijn hertaling van Coornherts belangrijkste tekst een prachtig boek afgeleverd dat de nodige bekendheid verdient. Het is met liefde voor het onderwerp gemaakt en met respect en accuratesse voorbereid. [...] Intussen is er van deze editie van de Zedekunst bij dezelfde uitgever ook een Engelse vertaling uitgekomen. Dat is een goede zaak: de renommee van deze auteur van Europese allure kan er alleen maar wel bij varen.' Jürgen Pieters; 'Coornhert was een begaafde, wijze, veel-schrijvende autodidact. Om zijn voortreffelijke inhoud is het boek de moeite waar om te bestuderen.' J. Kleisen voor: NBD Biblion 11-11-2015

'Als je leest en bladert door de reeks uiteenzettingen van Coornhert, valt op hoe compleet en omvattend Coornhert wilde zijn. Hij had ook kunnen volstaan met een dun boekje met morele instructies beteffende de ware levenskunst. Hij vond het echter belangrijk om nauwkeurig op te schrijven hoe de wil werkt, wat hartstochten precies zijn, hoe je het juiste zicht krijgt op de deugden, waarop hoop is gebaseerd en noem maar op.' Tjerk de Reus in: Friesch Dagblad 05-09-2015.

Tevens besproken in het tijdschrift Filosofie (najaar 2015), p. 59-60; Protestants Nederland (2015) 11, p. 251-254.