De vier kardinale deugden - verstandigheid (prudentia), rechtvaardigheid (iustitia), gematigdheid (temperantia) en dapperheid (fortitudo) - staan in de westerse intellectuele traditie te boek als gezaghebbend en invloedrijk. Ze worden gezien als een constante en cruciale factor in de ontwikkelingsgeschiedenis van het westerse morele bewustzijn. Deze studie richt zich op de betekenis en de functie van de kardinale deugden in het laatmiddeleeuwse morele discours van de Lage Landen. Dit wordt met name gevormd door didactische teksten over moraal en deugden. Maar wat was het werkelijke belang van de kardinale deugden hierbinnen? Hoe verhielden deze van oorsprong klassieke deugden zich tot theologie en letterkunde? Welke betekenis hadden ze voor mensen die 'in de wereld' leefden? De lezer wordt meegevoerd van letterkundige meesterwerken via theologische summae en catechetische handboeken naar beroemde spirituele traktaten, alle van de hand van Nederlandse auteurs. Ook het deugdenbewustzijn van de Moderne Devotie komt uitgebreid aan de orde.
‘Zoals Pansters al in de inleiding laat doorschemeren, is hij uiterst kritisch ten opzichte van de vaststelling in oudere literatuur van het inhoudelijke belang van de kardinale deugden voor de hele middeleeuwse didactische, ethische en moraal-theologische traditie. Hij stelt aan de hand van zijn analyse vast dat de kardinale deugden weliswaar aanwezig zijn in de overgrote meerderheid van ethische teksten bestemd voor onderwijs aan leken en kloosterlingen, maar dat hun behandeling en toepassing meer een product is van een “laatmiddeleeuwse recycle praktijk van theologische en literaire motieven” dan van een bewuste en “enthousiaste” receptie. […] Tekstuele analyse is het scharnier (de “cardo”) waar het onderzoek van Pansters om draait. Zijn onderzoek getuigt van een diepgaande kennis van Middelnederlandse en Latijnse teksten en van zijn vermogen literaire analyse te combineren met de ontwikkelingen in het laatmiddeleeuwse moraal-theologische discours. Hij maakt echter de selectieprincipes van zijn tekstencorpus niet duidelijk voor zijn lezer. […] De kanttekeningen laten echter onverlet dat het boek van Pansters van grote competentie en wetenschappelijk “deugdzaamheid” getuigt. Het is een kardinaal boek voor de bestudering van de christelijk moraal in de laatmiddeleeuwse Nederlandsen.’Sara Corbellini in: BMGN 126 (2011) 1, webrecensie
'De studie van Pansters laat zien hoe middeleeuwse auteurs door middel van de kardinale deugden hun eigentijdse moraal konden verbinden aan een lange denktraditie.' In: Nederlands Dagblad, 1-2-2008
'The texts that are studied show that the four virtues could very well be used pragmatically, namely simply to structure the subject matter. The author of this book has made a careful study, which clearly shows that the stereotype in historiography of Western thought about the importance of the cardinal virtues should be, at the very least, differentiated with regard to the Low Countries.' Rob Faesen in: International Journal in Philosophy and Theology 69 (2008) 3
'De auteur is (kerk)historicus en die deskundigheid bepaalt de studie. Nauwgezet gaat Pansters manuscripten na op het vóórkomen van de kardinale deugden en hij kwalificeert de vindplaatsen.' In: Friesch Dagblad 23-04-2008
'De schrijver geeft geen overzicht van de totale stichtelijke literatuur in de onderhavige periode, waardoor geen inzicht wordt gegeven in het relatieve belang van de wel behandelde geschriften. Mogen we uit het ontbreken van de kardinale deugden in de mystieke literatuur van de vrouwenkloosters en de later werken van Ruusbroec en uit hun schaarse aanwezigheid bij de Moderne Devoten afleiden dat ze dus slechts een marginale rol hebben gespeeld? Door de grote aandacht die wordt gegeven aan de werken waarin de kardinale deugden wel centraal staan, wordt die afweging niet gemaakt en komt dat deel van de conclusie enigszins in de lucht te hangen. Toch is het een boeiend proefschrift, dat ons een kijkje geeft in het middeleeuwse denken over de juiste (lees: deugdzame) manier van leven.' Diane Spelbos op: www.historischhuis.nl/recensies; 'De auteur verdient lof voor de openheid waarmee hij de lezer tegemoet treedt. J.J. Touber in: Tijdschrift voor Geschiedenis 121 (2008)
'Al met al weet Pansters een duidelijke stellingname met een aantal interessante thesen voor vervolgonderzoek te combineren met oog voor detail, tot uiting komend in een grondige analyse van de verschillende teksten waarin de vier kardinale deugden aan de orde komen. Zo vormt zijn dissertatie een mooie bijdrage aan en stimulans voor het deugdenonderzoek.' A. Boele in ET.VT 29 (2009), p.152-153
Verder gesignaleerd in: Geschiedenis Magazine 43 (2008) 2, p. 59-60; De Groene Amsterdammer 132 (2008) 3; International Journal in Philosophy and Theology 69 (2008) 1; Lettergrepen 18 (2007); www.katholieknederland.nl; The year's work in modern language studies 69 (2007) 2009.