Ridderschap in Holland

Hoewel Holland al in de late Middeleeuwen meer en meer een land van burgers werd, speelde de ridderschap er nog een leidende rol. Hoge edelen als de heren van Arkel, Egmond, Brederode en Wassenaar oefenden veel macht uit als medespelers of juist tegenstrevers van de graaf en zijn plaatsvervangers. Modale en lagere edelen zoals Assendelft, Heemskerk, Matenesse en Raaphorst bekleedden invloedrijke posities aan het grafelijk hof en in de regio, als baljuws, ambachtsheren en kasteelbewoners. Achter de enkele nu nog te bezichtigen kasteelruïnes gaat een rijke wereld schuil die in Ridderschap in Holland voor het eerst als geheel en vanuit verschillende invalshoeken wordt beschreven. Op basis van biografische gegevens van een groot aantal edelen schetst Antheun Janse een boeiend groepsportret van de Hollandse ridderschap tussen circa 1275 en circa 1475. Gedurende deze periode veranderde de ridderschap ingrijpend. Ridderlijke verschijnselen raakten minder algemeen verbreid, de uitoefening van centrale en regionale bestuursambten werd minder vanzelfsprekend. De nadruk kwam sterker te liggen op het uitoefenen van heerlijke rechten en de afstamming van een illuster voorgeslacht. Wat niet veranderde, waren de relatieve geslotenheid van de ridderschap en haar maatschappelijke positie. Rond 1475 was de ridderschap als verschijnsel nog springlevend.    

Het boek is de neerslag van jarenlange even erudiete als vertrouwelijke omgang met het middeleeuws bronnenmateriaal. Geen nuancering, of de auteur zorgt ervoor.' Dr. R. de Graaf in: Reformatorisch Dagblad, 27-3-2002

'Mocht de Hollandse ridderschap in vergelijking met het buitenland dan niet zo heel bijzonder zijn, het boek van Janse is dat wel. Het groepsportret dat Janse in zijn boek heeft samengesteld, levert een intrigerend beeld op van de Hollandse ridderelite. Janse kon in zijn onderzoek niet allesomvattend zijn, daarvoor is het onderzoek nog te vers, maar hij beheerst het onderwerp uitstekend, schuwt niet grote lijnen uit ge zetten en is tegelijkertijd behoedzaam waar de bronnen dat vragen. De doelstelling was "een nuttige bijdrage te kunnen leveren aan een beter begrip van adel en ridderschap in de Hollandse samenleving in de late Middeleeuwen" (p. 18). In die opzet is Janse meer dan geslaagd, en het valt te verwachten dat het boek een belangrijke stimulans zal zijn voor verder onderzoek naar de adel in de Lage Landen.' Jaap Tigelaar in: Nederlands Dagblad, 31-5-2002

'Dat zo'n degelijke en jarenlange studie tot nieuwe inzichten leidt, is vanzelfsprekend, maar zeker niet onverdienstelijk. In het laatste hoofdstuk "Ridderschap in Holland: een terugblik" zet de auteur de conclusies op een rijtje. En die zijn verrassend en rekenen af met een aantal vooroordelen en hardnekkige mythes met betrekking tot de behandelde periode. Wie studie maakt van de geschiedenis van de adel of Holland kan niet zonder dit boek.' In: Archievenblad, oktober 2002

'Kortom, Janse's boek is een voorbeeldig en belangrijk werk, zowel voor de geschiedenis van de Nederlandse adel als voor de geschiedenis van het gewest Holland. Als laatste punt verdient ook de fraaie, goed verzorgde vormgeving aandacht, en het feit dat typefouten nagenoeg ontbreken. (...) Het is te hopen dat deze eersteling in de reeks Adelsgeschiedenis spoedig een waardige opvolger krijgt.' Henk Looijestein in: Recensiebank historischhuis.nl, april 2002

'Een helder geschreven standaardwerk en een must voor betrokken historici, studenten en genealogen.' A.P.G. Spamer, in: titelinformatie NBD Biblion

'Janse [heeft] een belangwekkende studie (...) afgeleverd, die uitmunt in gedegenheid en een vakkundig inzicht in een zeer gecompliceerde problematiek.' Hanno Brand in: Tijdschrift voor Geschiedenis 117 (2004) 1

Verder gesignaleerd in: Cd-rom Leesidee 2000-2005; bij de tweede druk: 'In deze herdruk is een aantal kleine verbeteringen aangebracht.' NBD Biblion mediainformatie, 11-01-11

erder gesignaleerd in: G/Geschiedenis 4 (2013) 3, p. 25.