De boeken van Velthem

De boeken van Velthem bundelt elf artikelen met een inleiding over de Brabantse auteur Lodewijk van Velthem, die in het eerste kwart van de veertiende eeuw een Middelnederlandse kroniek en een roman over koning Artur en Merlijn dichtte. Daarnaast is zijn naam verbonden aan het fameuze handschrift met de Lancelotcompilatie, een mogelijk door Velthem aaneengesmede verzameling Nederlandse Arturromans. De bijdragen aan deze bundel geven een veelzijdig beeld van Velthems schrijverschap en van de studie van zijn oeuvre binnen de middeleeuwse literatuur, historiografie, handschriftenkunde en intellectuele geschiedenis.     

Inhoud: BART BESAMUSCA/REMCO SLEIDERINK/GEERT WARNAR, Lodewijk van Velthem. Ter inleiding   HILDO VAN ENGEN, Gerard van Voorne en de Vijfde Partie van de Spiegel historiael   MARJOLEIN HOGENBIRK, Is hij het? Lodewijk van Velthem en de compilator   BART BESAMUSCA, Het bibliografisch ganzenbord van Lodewijk van Velthem   ULRIKE WUTTKE, Ungehobene Schätze der mittelniederländischen Literatur. Die oberdeutsche Übersetzung der Vierden Partie des Spiegel historiael   GEERT WARNAR, Velthem in de Vierde Partie. De verwerking van de geleerdentraditie in het Middelnederlands   WYBREN SCHEEPSMA, Het venijn van broeder IJsewijn. Velthem over een obscure boeteprediker en het einde der tijden   REMCO SLEIDERINK, De verscheurde lelie. Velthem en het toekomstvisioen van Merlijn in de Vijfde Partie   THEA SUMMERFIELD, Schrijven in Maerlants schaduw. Lodewijk van Velthem, Edward I en koning Artur   ERWIN MANTINGH, De compositie van de Vijfde Partie en Velthems bewerking van Heelu's Slag bij Woeringen   DIRK SCHOENAERS, 'My es leet dat ics vergat'. De Vijfde Partie van Lodewijk van Velthem en het vierde boek van Jan van Boendales Brabantsche yeesten   MIKE KESTEMONT, Bloemlezen uit Velthem. Handschrift Wenen, Ö.N.B., Cod. 13.708 in Herne ten tijde van het Westers Schisma   Bibliografie   Over de auteurs   Register

‘De Brabantse kroniekschrijver en dichter Lodewijk van Velthem (1260/1275-na 1317) overbrugde met zijn oeuvre het onderscheid tussen het literaire vermaak van de epiek – dat is de verhalende literatuur, zowel in poëzie als proza – en de nuttige leerstof in kroniek en traktaat. Hij liet zien dat er in rijm meer mogelijk was dan alleen verhalen vertellen over ridders en jonkvrouwen. […] Uit de bundel rijst een helder beeld op van het intellectuele en literaire leven in Brabant, waaruit bovendien duidelijk wordt dat Lodewijk van Velthem allesbehalve een geïsoleerde figuur was maar een schakel in een netwerk dat hem vanuit zijn pastorieën in Zichem en Veltem in contact bracht met theologische, religieuze, politieke en hofkringen ver buiten het hertogdom.’ Arnoud-Jan Bijsterveld in: Noordbrabants Historisch Jaarboek 28 (2011) p. 204

Zie ook het uitgebreide artikel van Astrid Houthuys in: De Standaard, 01-10-2009

‘Eine benutzerfreundlich-praktische Beigabe ist eine 20-seitige Bibliographie, die sämtliche in allen Beiträgen zitierte Literaturangaben erst hier zusammenfassend (und zugleich die Anmerkungen der Aufsätze entlastend) in bibliographisch vollständiger Aufnahme bietet.’ In: Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 66 (2010) 1, p. 224

‘Als uitgangspunt voor de bundel verklaart het redactionele driemanschap in de inleiding dat alle aspecten van Velthems auteurschap, zowel de historiografische als de literaire werken, als een samenhangend geheel worden gezien, en getracht is eenzijdige concentratie op een van beide genres te vermijden. Dat lijkt een zinnige gedachte. Men zou denken dat de redacteuren ter realisering van die intentie dan ook auteurs uit verschillende historische disciplines zouden hebben uitgenodigd, maar dat is nauwelijks het geval; de bijdragen komen vrijwel alle uit letterkundige hoek. […] Dat dit aspect van Velthems historiografische activiteit niet uit de verf komt, is wel een gevolg van een schijnbaar hardnekkig probleem, te weten de hoge muren rond de verschillende mediëvistische disciplines, waardoor men slecht op de hoogte is van het werk van de buren. […] Deze kanttekeningen laten evenwel onverlet dat het eindoordeel over de bundel niet anders dan positief kan zijn. Hoewel het boek de aspiraties van de redacteuren maar zeer ten dele waarmaakt, wordt hier ons beeld van Velthem wel degelijk verbreed en verdiept.’ Jan Burgers in: Millennium 24 (2010) 2, p. 179-183

‘De Boeken van Velthem is een leesbaar boek, aantrekkelijk bezorgd […], waarin niet alleen mensen uit het vak, maar ook geïnteresseerde leken hun gading kunnen vinden. Het biedt een bijdetijds beeld van Velthem: hij was geen inspiratieloze (en op de koop toe onnauwkeurige) vertaler van Latijnse teksten, zoals hij in de negentiende eeuw te boek stond, maar blijkt een ambitieuze auteur-vertaler die niet aarzelde om uit de indrukwekkende schaduw van zijn voorganger [Jacob van Maerlant] te treden. De Boeken van Velthem is essentieel, en slaagt in de vooropgestelde opzet, zij het dus zonder veel aandacht te besteden aan de Merlijncontinuatie.’ Bram Caers in: Spiegel der Letteren 53 (2011) 1, p. 89-91

Verder gesignaleerd in: AD Digitaal, 25-9-2009; www.hubrussel.be, 25-10-2009; www.nieuws.leidenuniv.nl, 25-09-09.