De Kaap: Goede Hoop halverwege Indië

Zuid-Afrika is niet altijd een Regenboognatie geweest. De oorspronkelijke bevolking, de Khoi-San, werd vanaf het eind van de vijftiende eeuw geconfronteerd met Europeanen. In 1652 stichtte de VOC een verversingspost nabij Kaap de Goede Hoop, waar schepen op heen- en terugreis naar Oost-Indië voor anker gingen en bemanning en passagiers konden bijkomen. Gouverneur Jan van Riebeeck nam het land van de Khoi (toen Hottentotten genoemd) in bezit en probeerde handel met hen te drijven. Dat was het begin van de blanke expansie in Zuid-Afrika. Deze bloemlezing bevat fragmenten uit reisverslagen, liedjes, brieven en gedichten. Hierin beschreven Nederlandse reizigers naast toeristische uitstapjes als de beklimming van de Tafelberg en de leeuwenjacht, ook hun bizarre ervaringen met de oorspronkelijke bewoners en de schokkende confrontatie met de slavernij.    

INHOUD: 1595: De eerste Schipvaart naar de Oost, onder Cornelis de Houtman   1640: Nicolaas de Graaff bereikt tot zijn vreugde de Kaap. Zieken verkwikt en ruilhandel bedreven: koper, kralen en spiegeltjes.   1679: Hij beklimt op hoge leeftijd de Tafelberg.   1652: De Kaap beschreven door een belezen thuisblijver   1652, 1654: Jan van Riebeeck zet voet aan wal: definitieve kolonisatie van de Kaap   1665: Wouter Schouten overnacht in een boerenstal en tafelt op de Tafelberg   1668: Aernout van Overbeke ontmoet Khoi, bavianen en een drinkende commandeur   1674: De dichter Pieter de Neyn bezoekt als fiscaal het Robbeneiland.   1681: Hij beschrijft als amateur-antropoloog des huwelijksgebruiken en straffen van de Khoi   1682: De Antwerpenaar Reynier Adriaensen op een fatale leeuwenjacht   1685, 1695, 1705, 1714: Dominee François Valentijn geeft scheepstijdingen, familieberichten en andere small talk van de Kaap   1693, 1694: Twee schepelingen, Lourens Thijsz. en Daniel Silleman, door wilden en bandieten gered   1710: Johanna van Riebeeck en Joan van Hoorn sturen brieven aan hun (schoon)ouders in Batavia   1736: De zusters Lammens zetten ontroerd voet aan land en verbazen zich over de statie van de kolonisten. Een slavin wordt gedoopt   1742: Een anonieme beschrijving van de Kaap. Passanten smijten met geld   1746: Jan de Marre steekt de dichterlijke loftrompet op de Kaap   1770: Jacob Haafner ontmoet een bijzonder jonge vrouw op de Leeuwenstaart   1776: Hendrik Swellengrebel reist naar de binnenlanden en ontmoet de kafferkapitein Jeramba   1780: Het retourschip de Mentor vergaat bij Kaap de Goede Hoop. Een commerciële ramp en een menselijke tragedie   1781: Mr Pieter van Overstraten verbaast zich over slavernij, standsverschillen, slecht onderwijs, gevaarlijke racepartijen en luidruchtige party's   1798: Kaap de Goede Hoop onder Engels bestuur: verontruste inwoners turen brieven naar de Republiek   1803: Matrozen zingen en drinken omdat de Kaap weer Nederlands is

'Wat de bloemlezing uniek maakt, is niet slechts de verzameling van deze teksten, maar ook hun levendige toegankelijkheid. De vreemde woorden en begrippen zijn in voetnoten toegelicht en een zorgvuldige inleiding geeft de bundel een historisch kader. Belangrijk materiaal voor de studie van het kolonialisme, maar ook spannend en informatief voor liefhebbers van Afrika en de Nederlands-afrikaanse geschiedenis.' Drs. C. van der Pluijm, in: titelinformatie van het NBD/Biblion, 21-8-03

'Barend en Paasman hebben uit de veelheid van manuscripten en gedrukte teksten een onderhoudende keuze gedaan in een mooi vormgegeven boek'. Olf Praamstra, in: Literatuur (2003)