Toegevoegd aan winkelwagen
Overschilderd: van Gregoriusmis naar Bijbeltekst
De Reformatie van de Utrechtse Jacobikerk
€35,00
Op voorraad in de webshop
Op werkdagen voor 14.00 besteld, dezelfde dag ter post bezorgd. De levertijd is afhankelijk van de postale diensten.
ISBN |
9789087046781 |
Auteur(s) |
Truus van Bueren
,
Corinne van Dijk
|
NUR codes |
704
,
694
|
Jaar van uitgave |
2017 |
Druk |
1 |
Bindwijze |
ing |
Aantal bladzijdes |
341 |
De kerkmeesters van de protestants geworden Jacobikerk in Utrecht lieten in 1580/81 een schilderij hergebruiken voor een tekstbord met een Bijbelpassage. Op het schilderij knielde paus Gregorius de Grote voor een altaar waarop de lijdende Christus stond. Deze 'Gregoriusmis' moest weg, want zowel het thema als elementen op het schilderij stuitten protestanten tegen de borst. Dat blijkt duidelijk uit de bijna 1000 bladzijden preken die bewaard zijn van Hubert Duifhuis, pastoor en later predikant van de gemeente. Het schilderij is met infraroodreflectografie zichtbaar gemaakt. De auteurs vergelijken het met vele andere Gregoriusmissen en analyseren betekenis en bedoeling van de voorstelling. Zij beschrijven ook de bezwaren van de protestanten en hun keuze voor de tekst die op het bord werd aangebracht. Het conflict in de jaren 1579-1605 tussen de Jacobigemeente en de veel strengere calvinisten in de stad, blijkt hierbij een grote rol te hebben gespeeld.
'[...] een zeldzaam inkijkje in de wereld van Duifhuis, met zijn afkeer van kerkelijke hiërarchie en zijn bijzondere rol in de Reformatie te Utrecht. De omvang van dit duur uitgegeven boek is vooral - de rijke illustraties zijn een andere factor - te danken aan de opvatting van de auteurs, dat ook alle "methodologische overwegingen, onderzoeksproblemen en aarzelingen" een verslag verdienen, waartussen de uitkomsten soms wat ondersneeuwen.' Johan Snel in: Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis 21 (2018) 4, p. 191-192
'In 1580-1581 laten de kerkmeesters van de Utrechtse Jacobikerk een paneel uit de kerk overschilderen met louter een Bijbeltekst. Onder die tekst blijkt een Gregoriusmis te zitten, een thema dat de reformatoren natuurlijk niet ligt omdat het de transsubstantiatie onderstreept. Aan wat er met het schilderij gebeurd is, koppelen de auteurs de preken van de toenmalige predikant van de kerk. Daardoor kennen we precies de problemen die de reformatoren hadden met dit soort voorstellingen van de eucharistie. De auteurs gaan ook dieper in op de veelzijdige betekenis van de rijke iconografie van de Gregoriusmis. Met infraroodreflectografie zijn ze erin geslaagd om het oorspronkelijke paneel vrij te leggen. Voor de eerste keer na meer dan 400 jaar zien we terug wat er zich onder de tekst bevindt.' GF via: christusrex.be, 28 mei 2018
'In Overschilderd doen Truus van Bueren en Corinne van Dijk uitgebreid verslag van hun onderzoek naar dit paneel. Ze gaan zowel in op deze laat-vijftiende-eeuwse Gregoriusmis, die een aantal bijzondere elementen bevat, als op het tekstbord dat gemaakt werd in opdracht van Hubert Duifhuis. Duifhuis was aanvankelijk priester in de Jacobikerk maar stapte over naar het protestantisme, dat hij op geheel eigen manier invulde. Het boek geeft zo een mooi beeld van de geloofspraktijk in twee verschillende perioden. De auteurs nemen het paneel als uitgangspunt, maar vertellen een groter verhaal over de Jacobikerk, de stad Utrecht en de veranderende ideeën over geloof rond de tijd van de Reformatie. In de presentatie van hun onderzoek hebben Van Bueren en Van Dijk voor een verrassende vorm gekozen. Onderzoekers in de geesteswetenschappen schrijven hun publicaties meestal als advocaten, die met argumenten en bewijsstukken een hypothese verdedigen. De auteurs van dit boek gaan echter te werk als schrijvers van een detective: ze nemen de lezer mee in het proces van het onderzoek. Dit heeft een aantal voordelen. De lezer krijgt een mooie inkijk in de praktijk van het (kunst)historisch onderzoek, en de auteurs zijn transparant over hun "methodologische overwegingen, onderzoeks-problemen, oplossingen en aarzelingen" (p. 46). De gekozen structuur vraagt echter ook wat van de lezer: deze moet er telkens op vertrouwen dat de ingeslagen wegen ergens toe zullen leiden.' Lieke Smits via: historischhuis.nl, februari 2018.
Ook besproken in: De Waarheidsvriend 1 (2019) en Oud-Utrecht 91 (2018) 4, p. 105.
Aanbevolen bij dit artikel :