Iedereen heeft de plicht zichzelf te ontwikkelen tot onafhankelijk denkend mens. Dit kernpunt in het denken van Dirck Volckertsz Coornhert (1522-1590) betekent onder andere dat iedereen toegang moet hebben tot kennis en vorming. Ongeacht afkomst of status. Alleen met goede kennis kun je immers onderscheid maken tussen goed en kwaad, waarheid en leugen, echtheid en schijn. Maar vrije toegang tot kennis en ontwikkeling was in de zestiende eeuw bepaald niet vanzelfsprekend. Bovendien lag het land in puin: de Nederlanden werden verscheurd door oorlog, religieuze vervolging en interne verdeeldheid. Coornhert wijst een weg uit de chaos: je kunt aan de chaos van het leven ontsnappen door je te richten op de orde van het denken. Met de rede kun je zicht krijgen op jezelf en de wereld, en kun je een goed leven opbouwen: welleven noemt hij dat. Coornherts ideeën over deze 'kunst van het welleven' resulteren in een filosofie van eerlijk zelfinzicht, praktische zelfwerkzaamheid en principiële tolerantie ten opzichte van de ander. Via teksten, toneel, poëzie en beeldende kunst heeft Coornhert grote invloed op de ontwikkeling van zijn vaderland. En ook nu is zijn oproep om altijd kritisch en medemenselijk te blijven relevant.
Ruben Buys is filosoof en ideeënhistoricus. Hij publiceert over Nederlandse filosofie in de late middeleeuwen en vroege moderniteit. Zijn De kunst van het weldenken won de nationale Praemium Erasmianum Studieprijs en werd in De Groene Amsterdammer tot de beste boeken van 2009 gerekend.
'Zeer toegankelijke en boeiend geschreven biografie over Coornhert, die in de chaotische zestiende eeuw wees op de zekerheid van denken en kennis. [...] Het boek bestaat uit twaalf hoofdstukken. De eerste tien zijn biografisch, de laatste twee gaan meer in op de denker Coornhert die daarnaast uitgever, bestuurder en graveur was. [...]' - A. Altink voor het NBD Biblion april 2023
'De ideeën van Coornhert zijn toegankelijk uitgewerkt in dit boek en er zijn diverse teksten en gravures van Coornhert opgenomen die de moeite waard zijn om met de klas te bespreken.' - Lisa Oskamp in Kleio 64 (2023)
'[...] En dat is niet terecht, blijkt uit de beknopte maar zeer verhelderende biografie die Ruben Buys onlangs publiceerde. [...] Ruben Buys laat zien dat al in de Middeleeuwen in de Lage Landen in de steden een moraal was ontstaan waarin selfstandig nadenken en morele verbetering centraal stonden. Coornhert wist die uit te werken tot een ware lekenfilosofie, doordat hij geïnspireerd werd door de traditie van het spiritualisme [...]'. - Rob Hartmans in Historisch Nieuwsblad 4 (2023), p. 90-91
'[...] Buys vermeldt in zijn inleiding uitdrukkelijk dat zijn boek niet bedoeld is voor academici en Coornhertkenners. Hij richt zich op een breed publiek, de publicatie is mede mogelijk gemaakt door de Coornhert-stichting. Die intentie leidt nergens tot een popularisering van de geschiedenis of versimpeling van de geschriften van coornhert. Integendeel, Buys weet de grondgedachten van Coornhert glashelder en haarfijn uit te leggen. En zet de man ook nog eens in plaats en tijd. Een knappe prestatie in een biografie van nog geen tweehonderd bladzijden.' - Biografieportaal 22 maart 2023
'[...] Buys is erin geslaagd de ijveraar Coornhert als mens van vlees en bloed neer te zetten. [...] Buys brengt Coornhert tot leven in citaten en prenten. [...].' - Joost Eskes op Historiek.net 22 febr. 2023
'[...] In Voor mens, volk en vaderland geeft Ruben Buys in snelle maar trefzekere streken een beeld van Coornherts leven en vooral van de rijke erfenis die hij naliet. Buys promoveerde in 2009 op de cruciale rol van Coornhert in de opkomst van het ‘volkstalig rationalisme’ in de Nederlanden. Gebruik van het Nederlands en van het gezond verstand waren de twee scharnieren in Coornherts denken. [...] Waarom is Dirck Volkertsz Coornhert (1522-1590) niet even beroemd als Erasmus en Spinoza? De beknopte biografie van Ruben Buys geeft op die vraag geen antwoord. Integendeel, het beeld dat Buys schetst van Coornhert maakt de noodzaak om deze denker én doener ruimer met aandacht te bedelen alleen maar groter. [...] Ruben Buys laat het zien, beweegt soepel door de verschillende levensstadia van Coornhert, maar is vaak ook wat al te summier. [...] Het is te hopen dat Ruben Buys animo heeft alsnog Coornherts wonderlijke leven en detail te beschrijven. En ook met de nodige kritische distantie. Coornhert zou het kunnen billijken.' - René van Stipriaan in NRC 17 febr. 2023
'[...] De nu verschenen biografie van Ruben Buys is gericht op de hele mens Coornhert, wat best een onderneming is als je ziet wat die niet al deed en gepresteerd heeft. […] Ik las de ongeschuimde biografie met plezier, verbaasde me over de kwaliteit van Coornherts kunstwerken en gedichten, werd nieuwsgierig naar diens Lof van de ghevangenisse en Zedekunst of een samen met Goltzius gemaakte serie etsen ‘over hoe de wereld te gronde wordt gericht door onjuiste overtuigingen’.[...]' - Ton Naaijkens in Filter 30 nov. 2022
Interview verschenen op Doorbraak.be