Tussen patiënt en delinquent

De enorme professionele belangstelling voor de naar schatting 23.000 hard-drugsverslaafden in Nederland staat in schril contrast met het aantal personen dat zich vóór 1960 beroepsmatig met de drugsproblematiek bemoeide. Enkele rijksambtenaren stippelden het nationale en internationale drugsbeleid uit. De zorg voor verslaafden werd overgelaten aan artsen. De activiteiten van politie en justitie bleven beperkt tot het bestrijden van de illegale drugshandel. De voor de hand liggende conclusie dat de explosief toegenomen bemoeienis van professionals een antwoord is op een escalatie van de drugsproblematiek in de jaren '60, is slechts ten dele juist. De professionals dragen, vanuit hun eigen perspectief en taakstelling, op hun beurt bij aan de wijze waarop de drugsproblematiek gestalte krijgt. Zij hebben verschillende ideologieën, theorieën en belangen die bijzonder moeilijk met elkaar in overeenstemming zijn te brengen. Inmiddels is het aantal actoren dat invloed op de vorming van het beleid uitoefent zo groot, dat het drugsbeleid bijzonder complex en inconsistent is geworden. Deze inconsistentie komt vooral tot uitdrukking in de combinatie van de medisch-sociale en de repressieve benadering van de drugsproblematiek. De repressieve benadering ontstond in 1919 toen drugs door de invoering van de Opiumwet werden gecriminaliseerd. In 1976 vond een ingrijpende wetswijziging plaats: er werd een onderscheid gemaakt tussen soft en hard drugs en het beleid om gebruikers niet strafrechtelijk, maar medisch-sociaal te bejegenen, werd geëxpliciteerd. Hiermee werd de basis gelegd voor het in internationaal opzicht afwijkende drugsbeleid. De inconsistentie tussen de repressieve en de medisch-sociale aanpak in de periode 1919-1976 en met name de verhouding tussen beide benaderingen op het niveau van de rijksoverheid, staan centraal in Tussen patiënt en delinquent. De Kort besteedt aandacht aan de problematisering van het drugsgebruik door de geneeskundige beroepsgroepen in de tweede helft van de 19e eeuw, de invloed van het internationale beleidsniveau, de aard en omvang van het drugsgebruik, de ontwikkeling van de drugshandel en de drugsbestrijding en de economische belangen in de handel in en productie van opiaten en cocaïne. Tevens geeft hij een overzicht van de ontwikkelingen sinds 1976. Gezien het nagenoeg ontbreken van historisch onderzoek, de afwijkende aspecten van de Nederlandse aanpak en de huidige nationale en internationale discussies over de drugsproblematiek, heeft het onderzoek van De Kort naar de geschiedenis van het Nederlandse drugsbeleid niet alleen een historische, maar ook een actuele relevantie.