De moord op graaf Floris V

De moord op de Hollandse graaf Floris V (27 juni 1296) is talloze malen bezongen, beschreven en uitgebeeld in kronieken, een middeleeuws volkslied en zeventiende-eeuwse toneelstukken als Hoofts Geeraerdt van Velsen (1613) en Vondels Gysbreght van Aemstel (1637). Door de eeuwen heen is Floris V nu eens uitbundig geprezen om zijn ondersteunen van boeren en burgers tegen de adel, dan weer verguisd als verkrachter van de vrouw van Gerard van Velzen. Jan Willem Verkaik ontmaskert deze verhalen als historische mythen, laat zien hoe zij zijn ontstaan en onthult de ware toedracht en de gevolgen van de moord op Floris V. Zijn jarenlange speurtocht in binnen- en buitenlandse bibliotheken en archieven leidde onder meer tot de vondst van een nieuwsbrief, geschreven enkele dagen na de moord, waarin de dramatische ontwikkelingen met gruwelijke details beschreven worden. Er werden zelfs schriftelijke bewijzen van betalingen aan de moordenaars gevonden. Op grond van dit nieuwe bewijsmateriaal meent Verkaik, dat de moord verklaard moet worden tegen de achtergrond van de Engels-Franse oorlog van 1294 en volgende jaren. Aanvankelijk steunde Floris de Engelse koning, maar toen deze zijn toezeggingen niet nakwam, liep de graaf over naar de Fransen. De Engelsen wilden hem kwijt. Het brein achter de samenzwering, zo blijkt nu na zeven eeuwen, was de Brabantse edelman Jan van Cuijk. Hij schakelde zijn neef Gijsbrecht van Amstel en Herman van Woerden in om Floris af te zetten en te vervangen door zijn in Engeland opgevoede zoontje. Bij het Muiderslot liepen de zaken echter uit de hand toen het landvolk dreigde de graaf te bevrijden. In paniek begon Gerard van Velzen op de gevangene in te hakken. En zo werd Floris V het slachtoffer van een internationaal complot.