Dan liever de lucht in!

Op 5 februari 1831 liet de marineofficier Jan van Speijk in de haven van Antwerpen zijn kanonneerboot samen met vrijwel de gehele bemanning de lucht in vliegen. Met deze wel zeer rigoureuze daad wist Van Speijk te voorkomen dat zijn schip in handen viel van de Belgische opstandelingen. Tot in de twintigste eeuw werd deze zelfopoffering voor het vaderland met nationale eerbied bezongen, gevierd en herdacht. Frits Rovers, docent geschiedenis aan de Educatieve Faculteit Amsterdam, vertelt het verhaal van deze buitenissige heldendaad en de al even buitenissige heldenverering die hier op volgde. Hij beschrijft de Belgische Opstand van 1830 tegen de achtergrond van de moeizame ontwikkeling van het Verenigd Koninkrijk vanaf 1815. Hierbij besteedt hij uitvoerig aandacht aan de rol van Koning Willem I, aan de Tiendaagse Veldtocht van 1831, aan de uiteindelijke afscheiding van België in 1839 en aan de beeldvormingstraditie rond de nationale held Van Speijk.    

'Dit deeltje in de vakkundige, prettig leesbare en prachtig geïllustreerde reeks Verloren Verleden toont aan de hand van een geruchtmakend, maar uiteindelijk onbetekenend incident hoe het verleden meespeelt tot op de dag van vandaag.' Ton van Schaik in: Historisch Nieuwsblad, 30-06-2001

'Uitgeverij Verloren heeft gelukkig het prijzenswaardige initiatief genomen om spraakmakende figuren of gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis, die bij de generaties van boven de veertig onmiddelijk een "Aha-Erlebnis" oproepen, voor een breed publiek toegankelijk te maken. (...) Het aardige van dit prettig leesbare en fraai geïllustreerde boekje is dat Van Speijks heldendaad fungeert als kapstok voor een vlot geschreven beschouwing over de lotgevallen van Nederlanders en Belgen binnen het Verenigd Koninkrijk (1815-1830/1839), waarin recente wetenschappelijke inzichten zijn verwerkt. (...) Dan liever de lucht in! is een aardig werkje als opfrisser van het geheugen en/of als inleiding op een bepalende periode in de vaderlandse geschiedenis. (...) Ter algemene ontwikkeling kan ik het boekje van harte aanbevelen.' Drs. P.H. Kamphuis in: Militaire spectator, 170 (2001) 7

'In het onderhavige boekje wordt in vijf hoofdstukken de zelfmoord van deze "martelaar des Vaderlands" afgezet tegen de achtergrond van de Belgische Opstand van 1830-1839. Het geheel is geschreven in een levendige, puntige stijl en bovendien nog eens mooi geïllustreerd (...).' C.O. van der Meij in: Tijdschrift voor Zeegeschiedenis, 20 (2001) 1, 2001

'Met het verschijnen van dit deel werd alweer de derde jaargang van de reeks Verloren Verleden, gedenkwaardige momenten en figuren uit de vaderlandse geschiedenis van Uitgeverij Verloren waardig afgerond. De opzet van de reeks is het onderwerp pakkend te beschrijven, in een brede context te plaatsen en bovendien de huidige stand van onderzoek in het verhaal te betrekken. Dat is ook deze keer uitstekend gelukt. De complexe diplomatieke en staatkundige verwikkelingen rond de opkomst en ondergang van het Verenigd Koninkrijk, maar ook de meer persoonlijke en cultuurhistorische vertelling rond de figuur van Van Speijk komen prima uit de verf. Je zou bijna wensen dat dit relaas over de betrekkelijke willekeur rond de Nederlandse en Belgische staatsvorming en monarchie verplichte schoolkost was.' Lianne Damen in: Holland 34 (2002)

Verder gesignaleerd in: Cd-rom Leesideeën 2000-2005.