De Collectie Mengelberg in Huis Bergh

Friedrich Wilhelm ('Wilhelm') Mengelberg (1837-1919) is vooral bekend vanwege zijn werk voor een groot aantal katholieke kerken in Nederland. Met zijn atelier aan Maliebaan 80 in Utrecht heeft hij gedurende vijftig jaar honderden beelden, altaren, preekstoelen, orgelfronten, biechtstoelen en schilderingen ontworpen en geproduceerd. Minder bekend is dat Mengelberg een grote, deels middeleeuwse, kunstcollectie bezat. Een collectie die hij beschouwde als een studiecollectie en die hem inspiratie bood voor zijn eigen werk. Na Mengelbergs dood werd de collectie in 1919 gekocht door Jan Herman ('Jan') van Heek (1873-1957), textielfabrikant en eigenaar van het middeleeuwse kasteel Huis Bergh in 's-Heerenberg. Het ging om 177 objecten: 114 schilderijen, 55 beeldhouwwerken en 8 stuks kerkelijk vaatwerk. Tegenwoordig zijn nog slechts 75 objecten uit de Collectie Mengelberg fysiek aanwezig. Bij de grote kasteelbrand in 1939 ging een dertigtal werken verloren en verder heeft Van Heek een groot aantal werken verkocht, weggegeven, geruild en elders ondergebracht. Deze publicatie reconstrueert voor het eerst de oorspronkelijke Collectie Mengelberg, onder andere op basis van het uitgebreide archief van J.H. van Heek in Huis Bergh.

In de catalogus wordt elk object afzonderlijk beschreven, zo mogelijk met een afbeelding. Een uitgebreide inleiding biedt achtergrondinformatie, onder andere over het belang van de collectie voor Mengelbergs eigen werk. Daarnaast wordt de aankoop gedocumenteerd met bronnen uit het persoonlijk archief van J.H. van Heek. De aankoop is voor Van Heek van groot belang geweest voor zijn verdere levensloop: hij ontwikkelde zich tot een groot bewonderaar van de Middeleeuwen en tot een gedreven verzamelaar van (laat)middeleeuwse kunst waardoor de collectie van Huis Bergh is geworden tot een van de belangrijkste particuliere verzamelingen vroege kunst in Nederland.