Dit boek bevat artikelen van S. Groenveld over politieke en bestuurlijke, sociale en militaire aspecten van de Tachtigjarige Oorlog, met aandacht voor de rol die religie hierin speelde. Een groot deel van de artikelen is eerder gepubliceerd, in moeilijk vindbare Nederlandse of in buitenlandse tijdschriften en bundels, de rest is nieuw. Alle teksten zijn aangepast aan de huidige stand van het onderzoek. Sommige bijdragen hebben betrekking op de eerste fase van de strijd, de 'Nederlandse Opstand', andere behandelen structuren of gebeurtenissen uit latere fasen of bestrijken de hele periode. Er wordt gekeken naar ontwikkelingen in verschillende regio's binnen de Nederlanden, maar ook naar buitenlandse kwesties en er is aandacht voor de belevenissen van geheel verschillende groepen in de samenleving: edelen en burgers, plattelanders en zeevarenden. Het boek beoogt hiermee een beeld te geven van de verscheidenheid van problemen die in de Tachtigjarige Oorlog een rol speelden.
Inhoud: Ten geleide Inleiding 1 De Tachtigjarige Oorlog: een progressieve revolutie 2 Filips van Montmorency, graaf van Horn (1524-1568). Een Habsburgse edelman tussen vorstenmacht en verzet 3 Stijgende lagere adel. Van Duvenvoirde naar Wassenaer (1523-1665) 4 ‘Van vyanden und vrienden bedroevet’. De gevolgen van het beleg van Leiden voor de omgeving van de stad 5 Engeland, Sir Philip Sidney (1554-1586) en de Nederlandse Opstand 6 ‘Een Notable frontiere’. Breda en zijn regenten in het spanningsveld tussen Noord en Zuid, 1576-1610 7 Verlatinge en de erkenning van een nieuwe staat 8 De Nederlanden en de Guliks-Kleefse erfopvolging, ca. 1592-1614. Oorlogsdreiging voor en tijdens het Twaalfjarig Bestand 9 Een hinderlaag bij Brasschaat. Prins Willem II en de bevelvoering bij een eendaags gevecht, 4 september 1643 10 Frederik Hendrik en Antwerpen in 1646. Enkele onbekende, geheime documenten 11 Unie, religie, militie. Binnenlandse verhoudingen in de Republiek voor en na de Munsterse Vrede 12 Van Tachtigjarige naar Eerste Engels Oorlog. Accentverschuivingen ter zee, 1639-1652 Bronnen en literatuur Publicaties van S. Groenveld Register
'Die hier bearbeiteten, zum Teil noch wenig berücksichtigten Quellen und die Fokussierung der verschiedenen Einzelaspekte zeigen einmal mehr, dass für die Bewertung dieser Zeit weitere regionale Einzelstudien erstellt werden müssen, da viele Vorgänge nur aus den einzelnen Provinzen heraus nachvollziehbar sind. [...] Insgesamt spiegeln die verschiedenen Beiträge sehr gut die Komplexität der damaligen vorgänge wider.' Lina Schröder in: Historische Zeitschrift 310 (2020) 3, p. 735-737
'De artikelenbundel laat zien dat Groenveld de gebeurtenissen in deze roerige episode uit de Nederlandse geschiedenis steeds opnieuw met gedegen bronnenonderzoek tot in detail heeft bestudeerd en geanalyseerd. [...] De bijdragen in deze artikelenbundel zijn zeer verschillend van aard, van zeer algemeen, [...] tot zeer gedetailleerd [...]. Al met al verschaft dit boek interessante detailstudies, die ook in de toekomst zeer bruikbaar zullen zijn als bouwstenen tot een goed begrip van de wordingsgeschiedenis van Nederland.' Paul H.A.M. Abels in: Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis 21 (2018) 3, p. 132
'Sedert zijn emeritaat in 2006 trad Groenveld nog vaak op als promotor. De twaalf promovendi, die sedert 2006 onder zijn begeleiding hun onderzoek verrichtten, hebben als dank deze bundel laten verschijnen. Het is een schitterende uitgave geworden; een gebonden boekwerk, op fraai papier gedrukt en op voorbeeldige wijze voorzien van fraaie illustraties. Facetten van de Tachtigjarige Oorlog bevat twaalf artikelen van Groenveld, waarvan sommige gepubliceerd werden in buitenlandse tijdschriften en enkele andere die anderszins moeilijk toegankelijk waren. [...] Groenveld is als historicus een groot vakman, befaamd om zijn gedegen archiefonderzoek en zijn scherpzinnig gebruik van archivalia. [...] De bundel bevat een grote variatie aan boeiend geschreven artikelen. Het vormt een welkome aanvulling op Groenvelds standaardwerk. Aanbevolen voor wie goed geïnformeerd wil worden over de wording van het bestuur van de Republiek en haar instituties.' Han C. Vrielink via: historischhuis.nl, 14 november 2018
'De chronologisch besproken onderwerpen vormen geen geheel, maar omvatten specifieke deelonderweroen binnen het grote thema. Aan bod komen onder meer: het beleg van Leiden, Sir Philip Sidney, de frontstad Breda, de Acte van Verlatinghe (1581), Frederik Hendrik en Antwerpen, de verhoudingen binnen de Republiek na de vrede van 1648 en de periode voorafgaand aan de Eerste Engelse Oorlog. Er is geen synthese. Met lijst van publicaties, bronnen en literatuuropgave en register. Zeer gedegen studie, aangepast aan actueel onderzoek.' J. Francke via: NBD Biblion, 5 september 2018
'De bundel is een hommage aan een groot historicus, die bescheiden bleef. Albert Scheffers, directeur van het Stadhuismuseum in Zierikzee, en Frits van Dulm, oud-marinier, geschiedenisleraar, voormalig medewerker van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, en eerder VVD-wethouder in Naarden, hebben het initiatief genomen, waarvoor hulde. De twaalf artikelen zijn bewerkingen van eerder verschenen bijdragen in het buitenland of in minder bekende tijdschriften. De twee initiatiefnemers zijn bij professor Groenveld in Leiden gepromoveerd. [...] Meer dan een halve eeuw onderzoeken en publiceren heeft een rijke oogst opgeleverd, vol van nieuwe inzichten en verduidelijkingen. Het boek is fraai uitgegeven, functioneel geïllustreerd en een aanwinst voor iedereen die zich verdiept in de wording van Nederland.' Huib Uil in: WereldRegio, 22 juni 2018, p. 7
Ook gesignaleerd in: Zutphen 37 (2018) 4, p. 118.