Tot elkaar veroordeeld

De economische relaties tussen Nederland en Duitsland zijn sinds het midden van de negentiende eeuw bijzonder intensief. Ondanks de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting realiseerden politici en ondernemers zich dat Nederland voor zijn wederopbouw afhankelijk was van de grote buur in het Oosten. Dat leverde een spagaat op. Enerzijds wilde Nederland Duitsland straffen voor het aangerichte leed, anderzijds was het bittere noodzaak de economische betrekkingen zo snel mogelijk te normaliseren. Herstelbetalingen, restitutie en annexatie verdwenen al snel naar de achtergrond. De normalisering van de economische betrekkingen met Duitsland was zelfs van groter belang voor het Nederlands herstel dan de Marshallhulp. Desondanks bleef het Nederlandse beleid ambivalent. Dit tot grote ergernis van Bonn. Maar de Bondsrepubliek kon na 1949 niet zonder de politieke steun van Nederland, dat bovendien een belangrijke rol speelde als handelspartner en doorvoerland. Nederland en Duitsland waren tot elkaar veroordeeld.    

'Het is dé paradox in de na-oorlogse Nederlands-Duitse betrekkingen: enerzijds de Nederlandse aversie tegen Duitsland, anderzijds de noodzaak van een sterke economische Duitse buur. In zeven hoofdstukken analyseert Lak het herstel van de economische betrekkingen na 1945 en de gevolgen ervan voor de politiek. [...] Het boek vervult een belangrijke leemte in de geschiedenis van de economische betrekkingen tussen Nederland en Duitsland.' Bram Boxhoorn in: Geschiedenis Magazine 51 (2016) 5

'Het onderzoek van Lak is zeer secuur uitgevoerd en stoelt op vele, zowel Duitse als Nederlandse bronnen. [...] Lak weet de economische betrekkingen voor deze twee landen uit te diepen en te belichten. Ook voor niet-economen weet hij de economische relaties te verduidelijken en uit te leggen. Daarnaast plaatst hij de gebeurtenissen en cijfers in een groter geschiedverband en gaat niet voorbij aan politieke en sociale processen en emoties [...]. Dit maakt het boek erg leesbaar en een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de effecten van de economie op de maatschappij.' Tessa Nagel op: http://historischhuis.nl/recensiebank/review/show/862, 21-05-2016

'De gedegen, doorwrochte, toegankelijke, tintelende, historische, actuele studie is een must voor hen die de handelsbetrekkingen met ons buurland in perspectief willen zien. [...] In dit proefschrift staat het herstel van de Nederlands-Duitse economische contacten na de Tweede Wereldoorlog centraal en de gevolgen die dit had voor de door die oorlog uiteraard zwaar belaste politieke relaties. Duitsland kon niet zonder de politieke steun van Nederland, dat bovendien een belangrijke rol speelde als handelspartner. Duitsland was economisch onmisbaar. Beide landen hadden elkaar nodig.' Piet Kaptein op zijn radiostations en tv-kranten (RTV-Papendrecht) januari 2016 en op: www.cultureleraadpapendrecht.nl.

Verder gesignaleerd in: Geschiedenis Magazine 51 (2016) 4, p. 60; Markt (2016) 1, p. 71.