Zeer kundige professoren

De Groningse academie kenmerkte zich in de beginperiode door een ongekende vrijheid van filosoferen. Later waren de wijsgeren eerder vertegenwoordigers van algemene, vaak internationale tendensen met typisch Nederlandse interesses en speerpunten. De hoogleraren waren niet radicaal maar op zoek naar voorzichtige vernieuwing. In deze situatie is pas de laatste 25 jaar verandering gekomen. In de zeventiende eeuw speelde de jonge hogeschool een belangrijke rol in de verspreiding van de nieuwe cartesiaanse filosofie en wetenschappelijke methode. Aan het einde van de negentiende eeuw stond Groningen opnieuw aan de wieg van wetenschappelijke vernieuwingen door het baanbrekend werk van psycholoog-filosoof Gerard Heymans. Af en toe zijn er dergelijke hoogtepunten in het wijsgerig verleden van de Groningse universiteit, maar zij vormen niet de aanleiding voor dit boek, dat de gehele geschiedenis van het Groningse academische onderwijs in de filosofie tot onderwerp heeft. Die aanleiding is veeleer gelegen in de nieuwe invulling die in de toekomst zal worden gegeven aan de plaats van de wijsbegeerte en haar docenten aan de universiteit.    

Inhoud: Woord vooraf   HENRI KROP, Institutionele en traditionele geschiedenis van de filosofie   MALCOLM DE MOMBRAY, Libertas Philosophandi. Wijsbegeerte in Groningen rond 1650   JACOB VAN SLUIS, Disputeren in Franeker en Groningen   JEROEN VAN RIJEN, De zwanenzang van het aristotelisme. Logica in Groningen in de zeventiende eeuw   ERIK JORINK, Tussen Aristoteles en Copernicus. De natuurfilosofische opvattingen van Nicolaus Mulerius (1564-1630)   DETLEV Pätzold, Johannes Clauberg (1622-1665). Het causaliteitsprobleem in de eerste en derde editie van zijn Ontosophia   HAN VAN RULER, Het anti-cartesianisme van Johannes Bertling (1626-1690)   F.R.J. KNETSCH, Jacques Gousset (1635-1704). Schriftgeleerde en cartesiaan   GERARD SIERKSMA/WYBE SIERKSMA, Johann Bernoulli (1667-1748). De grote sprong naar het oneindig kleine   M.J. PETRY/M.R. WIELEMA, Antonius Brugmans (1732-1789). Bruggenbouwer in de filosofie   M.R. WIELEMA, Nicolaus Engelhard (1696-1765). De leibniz-wolffiaanse metafysica in Groningen   HANS W. BLOM, 'Zet de ramen open!'. De natuurrechtsleer van Van der Marck (1719-1800)   HENRI KROP, Wijsbegeerte in Groningen rond 1800. Continuïteit en breuk   SIEBE THISSEN, Jonkheer Bernard van der Wijck (1836-1925). Wegbereider van het Nederlandse fin de siècle   ARIE L. MOLENDIJK, Aan de grenzen van het weten. Het begin van de godsdienstwijsbegeerte in Groningen   P.J. VAN STRIEN, De Groninger school van Gerard Heymans. De verhouding tussen filosofie en psychologie   PIETER HOEXUM, Heymans' filosofie en psychologie van de kunst   PETER DERKX, Eenheid boven geloofsverdeeldheid. Het humanisme van Leo Polak   JAAP DEN HOLLANDER, Helmuth Plessner. Zijn historische plaatsbepaling van het nationaal socialisme   JOS LENSINK, Excentrische positionaliteit. Het mensbeeld van Helmuth Plessner   HENK KUBBINGA, Natuurfilosofie volgens A.G.M. van Melsen (1912-1994)   JEROEN BARTELS, Geschiedenis en vooruitgang. Het filosofisch denken van Bernard Delfgaauw   ANDY F. SANDERS, Hubbelings logisch reconstructivisme   WILLEM HAN DUYVENDAK, Publieke filosofen in Groningen en de rest van Nederland 1975-1995   Bibliografie   Medewerkers