Vormen van regionaal bewustzijn en nationale identiteit in Belgisch- en Nederlands-Limburg, 1866-1938

In 1839 gingen Nederland en België uit elkaar. Sindsdien waren er twee provincies met de naam Limburg en de rivier de Maas werd een staatsgrens. Karen Arijs onderzoekt of zich na het ontstaan van de beide Limburgen een grensoverschrijdend regionaal bewustzijn heeft ontwikkeld. Vonden de bewoners aan weerskanten van de Maas dat zij meer met elkaar waren verbonden dan met andere Belgen/Vlamingen respectievelijk Nederlanders/rooms-katholieken? Voelden zij zich meer verbonden met hun streek (Groot-Limburg) dan met hun land? De vraag wordt uitgewerkt aan de hand van koninklijke bezoeken, herdenkingen, historische optochten en andere openbare feestelijkheden in Hasselt, Tongeren en Maastricht. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat er van interregionaal bewustzijn geen sprake was. Het grensoverschrijdend regionalisme, dat gelooft in een tijdloze toestand van 'samen horen', is een hedendaags idee.    

'Het onderzoek van Karen Arijs gaat nader in op een periode die bepalend is geweest voor de groei van die bedachte traditie, namelijk de periode tussen 1866 en 1938. Daarbij gaat ze met name op zoek naar feesten en vieringen die ingaan op het eigen, al dan niet gedeelde verleden. Dat is een excellente keuze, omdat het hier gaat om zachte vormen van identiteitsbesef, die een ruimer draagvlak vereisen dan wat overtuigde intellectuelen. [...] Zeker, dit boek heeft een aantal minpunten, zoals een onaantrekkelijke titel, een wat onnatuurlijk aandoende structuur en een paar punctuele slordigheden. [...] Het boek heeft echter de eminente verdienste om het "tuchteloos probleem" van de Limburgse grensoverschrijdende identiteit systematischer dan voorheen aan te pakken. Voor lezers van Neerlandia komt daar nog bij dat het Algemeen-Nederlands Verbond op meerdere plaatsen direct of indirect aan bod komt, met name dan door zijn lokale werking in Maatricht.' Frank Judo in: Neerlandia 121 (2017) 3, p. 45

Een interview van Guy Thuwis met Karen Arijs is te lezen in Het Belang van Limburg van 12/13 augustus, waarin Arijs uitlegt waarom zij concludeert dat er geen sprake is van een grensoverschrijdend Limburggevoel: Het Belang van Limburg 12/13-08-2017, p. 10-11; '"Die aan het verleden raakt kan altijd tooveren", zo citeert Karen Arijs een anonieme bron uit 1928. Inderdaad, als het ging om het creëren van een regionale identiteit werd in de beide Limburgen meer dan eens een loopje genomen met de historie. Arijs heeft aan de hand van feesten, herdenkingen en historische optochten onderzocht hoe in beide Limburgen, die na 1839 definitief van elkaar gescheiden werden, het identiteitsbesef zich ontwikkelde. Voornaamste conclusie: het proces van natievorming had een grote invloed op degenen die een regionale identiteit construeerden. Juist door het benadrukken van het ‘eigene’ in Belgisch- en Nederlands-Limburg droegen de kartrekkers daarvan bij aan de integratie van de beide provincies in hun nationale staten.' Caspar Cillekens in: Limburgs Dagblad, 7-8-2017.