Tussen caritas en psychiatrie

Er is van dit boek een licht verbeterde E-boekversie beschikbaar (CaritasE)

Mensen met een verstandelijke handicap bevonden zich niet alleen lang in de marge van de samenleving, maar ook in de marge van de geschiedschrijving. Dankzij uitgebreid dossieronderzoek in St. Anna en St. Joseph - de oudste, grootste en belangrijkste Limburgse instellingen die zich met zwakzinnige zorg bezig hielden - staan in Tussen caritas en psychiatrie de achtergronden en belevenissen van zwakzinnigen zelf wel op de voorgrond. In Limburg was de intramurale zwakzinnigenzorg tot kort na de Tweede Wereldoorlog volledig in handen van katholieke religieuzen. De zorg voor zwakzinnigen behoorde tot de caritas. Zo vingen de twee Liefdegestichten St. Anna en St. Joseph in het kleine Limburgse plaatsje Heel vanaf het einde van de vorige eeuw een - in onze ogen - bonte verzameling hulpbehoevenden op: kostgangers van goede komaf, ex-gedetineerden, wezen, krankzinnigen, alcoholisten, epileptici, zenuwlijders, lichamelijk gehandicapten én zwakzinnigen. Beide kloostergestichten vervulden een nationale functie en recruteerden hun bewoners uit heel katholiek Nederland. In dit boek staat de ontwikkeling van Liefdegesticht tot specifieke zwakzinnigeninrichting centraal, waarbij de vraag wordt gesteld in hoeverre de psychiatrie er in slaagde de caritatieve praktijk in deze Liefdegestichten te beïnvloeden. De dossiers, waarvan er verschillende onder gefingeerde namen zijn opgenomen in het boek, laten de verschuivingen zien die optraden in de diagnoses die gesteld werden en het perspectief - sociaal, economisch, zedelijk-religieus, of medisch - van waaruit opnamen plaatsvonden. Archiefonderzoek vormt de basis voor een verklarende achtergrond. In haar vlot leesbare boek laat Annemieke Klijn zien, dat de relatie tussen zwakzinnigenzorg en psychiatrie in historisch perspectief niet zo eenduidig is als vaak wordt aangenomen.