Middeleeuwse Magister

De reikwijdte van het middeleeuwse onderwijs is enorm. Zoals de apostelen lichtende voorbeelden waren voor de middeleeuwse mens, zo was ook de extravagante en nu obscure laatantieke auteur Martianus Capella met zijn boek vol pagane wijsheid een bron van kennis en inspiratie. In deze bundel worden verschillende uithoeken van de wereld van onderwijs, geleerdheid en zelfontplooiing in de Middeleeuwen bezocht. De reis gaat van de zesde eeuw naar de vijftiende: van de instructies voor goed leiderschap van Gregorius de Grote tot de briefwisseling tussen de magister primus van de Zwolse stadsschool Johannes Cele en Geert Grote, de voorman van de moderne devoten. Het verzamelde materiaal, uiteenlopend van geleerde controverses die in commentaartradities op de spits gedreven worden tot de uitvinding van het lijnensysteem voor muzieknotatie, biedt een boeiende kijk in de wereld van de middeleeuwse magister.

Inhoud: Gebruikte afkortingen   MARIKEN TEEUWEN/ELS ROSE, Woord vooraf   MARY GARRISON, Liaisons dangereuses. Hiërarchie, respect en amicitia aan het Karolingische hof   MARIKEN TEEUWEN, Verleid door heidense dichters. De ambivalente houding van Karolingische geleerden jegens de antieken   LIA COUWENBERG, Dido lééft! Een klassieke schoolheldin beweend, bezongen en verbeeld   ELS ROSE, Doctores fidei. De apostelen als leermeesters van het geloof   EDDIE VETTER, Guido van Arezzo en het nieuwe leren   NIENKE VOS, Het meesterschap van Anselmus   WILKEN ENGELBRECHT, Magister Arnulf van Orléans als wispelturige classicus   JOSÉ VAN AELST, Van de leerling die meester wordt   RIJCKLOF HOFMAN, Johan Cele (1343-1417) en de bloei van de Latijnse school te Zwolle   TRUDY LEMMERS, Leiderschap in de eenentwintigste eeuw. Een verkenning van het model van Gregorius de Grote   Over de auteurs

'De chronologie van de artikelen illustreert dat er gedurende de hele Middeleeuwen sprake is geweest van ontwikkelingen in het onderwijs. De grote variëteit aan onderwerpen en invalshoeken doet de betiteling 'Feestbundel' zeker eer aan. Ik heb de bundel dan ook met veel plezier gelezen.' Diane Spelbos in: Recensiebank Historisch Huis.nl

'Mariken Teeuwen en Els Rosehebben als redacteuren van deze bundel hun best gedaan de daarin opgenomen bijdragen zoveel als hun mogelijk was, te leggen "langs de rode lijn van kennisoverdracht" (p. 10). En welke leermeester zou het resultaat van zo'n onderneming niet met gepaste dankbaarheid aanvaarden?' Arjo Vanderjagt in: Madoc 23 (2009) 4, p. 244-247

'Elke feestbundel stelt het probleem om een eenheid binnen de variatie te bewaren. [...] Dit probleem stelt zich ook bij de bundel die professor Árpád Orbán bij zijn emeritaat een eerbetuiging wil brengen als "een magister, een leraar die met grote inzet en passie (en met veel charme en humor) zijn eigen werkterrein, de middeleeuwse Latijnse literatuur, tot leven wist te brengen" (p.7). Het resultaat is een bonte mengeling geworden, waarin het middeleeuwse docentschap op wel heel verschillende wijzen tot uiting komt.' Wim Verbaal in: Studium 2 (2009) 4, p. 224-225

'Aan deze feestbundel hebben zeven vrouwen en drie mannen meegewerkt die geprobeerd hebben hun bijdragen af te stemmen op het thema "middeleeuwse magister". In sommige gevallen is dat aardig gelukt, maar veelal doet de relatie met het leermeesterschap in de middeleeuwen nogal geforceerd aan. De meeste artikelen zijn vooral voor de eigen vakgenoten geschreven. Alleen Trudy Lemmers richt zich in haar helder geschreven bijdrage "Leiderschap in de eenentwintigste eeuw. Een verkenning van het model van Gregorius de Grote" (p.201-219) tot een breder publiek. [...] In de huidige discussie over stijlen van leiderschap zou dit boek [=de Regula Pastoralis van Gregorius de Grote] volgens haar, mits toegankelijk gemaakt voor het Nederlandse management, een belangrijke rol kunnen spelen. Ik hoop ook dat deze originele bijdrage van Trudy Lemmers beschikbaar gemaakt wordt aan alle managers van universiteiten en hogescholen die vrijwel ongemerkt de positie van leermeesters hebben overgenomen. [...] Als we de tien bijdragen als geheel overzien kunnen we concluderen dat Orbán tevreden terug kan blikken op zijn leermeesterschap in Utrecht.' Nico Lettinck in: Tijdschrift voor Geschiedenis 123 (2010) p. 123-124

'De gevarieerde inhoud verraadt tevens het brede terrein dat Orbán zelf bestrijkt. [...] Deze feestbundel is een rijpe vrucht van de vakbekwaanheid waarin Árbán Orbád als een "middeleeuwse magister" zijn vele leerlingen geschoold heeft. Bibliografisch geïnteresseerde lezers missen welicht een bibliografie van zijn geschriften.' R. van Dijk O.Carm. in: Trajecta 18 (2009) 2, p. 144-145

'The jump from the Middle Ages in the first 10 chapters to the current time in the last one is somewhat unexpected. This aspect is one of the few minuses of the book. This Liber Amicorum offers an interesting welldocumented collection on themes and scopes that are relevant in researching medieval education. The splendid design, the use of good quality paper and clarifying pictures, partly in colour, increase its attractiveness and readability.' Marjoke Rietveld-van Wingerden in: Paedagogica Historica, 46 (2010) 4, p. 541-543

Verder gesignaleerd in: Geschiedenis Magazine 44 (2009) 6; Collatie (april 2010) 25.