Onder censuur

Dit boek behandelt de kerkelijke tucht zoals zij tussen 1578 en 1700 werd uitgeoefend door de gereformeerde kerkeraad van Amsterdam. Voor de mannen en vrouwen die met de kerkelijke tucht in aanraking kwamen is die confrontatie ongetwijfeld een onaangename ervaring geweest, maar voor de historicus geïnteresseerd in het dagelijks leven in de zeventiende eeuw is het een zegen. Dankzij dit kerkelijke instrument beschikken wij over talrijke kerkeraadsnotulen waarin van alles te lezen is over de grote en kleine zonden die in de consistoriekamer aan de orde kwamen. De kerkelijke discipline zoals zij door de Amsterdamse kerkeraad werd uitgeoefend, bezat zowel elementen van 'negotiation' als van 'adjudication''. Gingen de wijkpredikant en zijn ouderling of huisbezoek of werden zij door lidmaten geroepen, dan traden zij vooral op als bemiddelaar. Als de zaak te grote ruchtbaarheid had gekregen of als een van de partijen de zaak had doorgegeven aan de kerkeraad, dan lag de beslissingsmacht daar. Vanaf dat moment konden straffen worden opgelegd, uiteenlopend van een eenmalige afhouding van het avondmaal tot een uiteindelijke excommunicatie. Tot dit laatste kwam het in Amsterdam niet vaak. De tucht had vooral een exemplarisch karakter. Maar de druk op de lidmaten was wel groot en afhouding van het avondmaal kon vervelende consequenties hebben omdat het ook opschorting van de ondersteuning kon betekenen.