Hoe zagen middeleeuwers zichzelf en de wereld waarin zij leefden? Welke kennis en inzichten bezaten zij en hoe gaven zij deze door? Antwoorden op deze vragen zijn te vinden in de zogenaamde artesliteratuur: instructieve teksten op het gebied van techniek en wetenschap. In Kennis in beeld worden artes-onderwerpen bestudeerd en gepresenteerd vanuit hun beeld- en teksttraditie. Iedere bijdrage gaat uit van één kernafbeelding en één Middelnederlands citaat, ondersteund door toepasselijk visueel materiaal. De afbeeldingen versterken de betekenis van de tekst en verscherpen onze kijk op het verleden. Andersom geeft de samenhang met de instructieve teksten de afbeeldingen diepgang. De vlot geschreven bijdragen behandelen onderwerpen als seks, schoonheidsadviezen en slangen, hersenen, hekserij en hygiëne, voeding, votiefgeschenken, vrouwengeneeskunde, astrologie, kosmische muziek, de kunst van het sterven en nog veel meer. Gezamenlijk bieden zij een kleurrijk spectrum van intellectuele opvattingen en alledaags handelen in de Middeleeuwen.
Inhoud: Woord vooraf ORLANDA S.H. LIE, Ter inleiding ANTON VAN RUN/ORLANDA S.H. LIE,, Kennis in beeld MARIKEN TEEUWEN, Engelenkoren en getalsverhoudingen IRENE MEEKES, Onder invloed van Mercurius WILLEM KUIPER, Luna en Fortuna KARINE VAN 'T LAND, Niet zomaar een boer en een edelman JOHANNA MARIA VAN WINTER, Leven zonder zorgen CHRISTIANNE MUUSERS, Vette handen en vieze tafellakens CASPER STAAL, Kleren maken de man WILLEM VAN BENTUM, Vechtersbazen in de kerk WIEZE VAN ELDEREN, Wie mooi wil zijn … MARTINE MEUWESE, Seks is gezond HANS L. HOUTZAGER, De inwendige vrouw MARIA PATIJN, De arts met de kruisboog JOOST JONKMAN/LUDO JONGEN, Houd het hoofd koel! MARJOLIJN KRUIP, Maria als heelmeester PIA WAGENAAR, De heilzame werking van muziek MARCEL VAN DER VOORT, Slangen die doden, slangen die genezen TON DE SCHEPPER, De man in de madragora HELEN WÜSTEFELD, Hoe een heks een koning ten val brengt ANDREA VAN LEERDAM, De kunst van het sterven Literatuurlijst Over de auteurs
'De citaten en/of afbeeldingen roepen vragen op, die in de hoofdstukken kort beantwoord worden. Deze aanpak heeft ertoe geleid dat redactie en auteurs erin geslaagd zijn een werk te creëren dat een breed publiek op aangename wijze kennis laat maken met de middeleeuwse denk- en leefwereld. Het boek is prachtig uitgegeven waardoor de afbeeldingen, veelal in kleur en soms paginagroot, goed tot hun recht komen.' Lisette Blokker op: http://wemal.nl 08-05-2015
'Hoewel een basiskennis van de middeleeuwse cultuur aangewezen is, laat Kennis in beeld zijn lezers vooral kennismaken. Het boek biedt leken een dwarsdoorsnede van de veelzijdigheid aan onderwerpen die onder de noemer "artesliteratuur" vallen. Ingewijden ontdekken dan weer een minder bestudeerd facet van het genre, terwijl onderzoekers een uitbreiding van hun onderzoeksruimte geopend zien: de bijdrages kunnen vrij gemakkelijk aanleiding geven tot interessante onderzoeksvragen. Kortom: Kennis in beeld zal een uiteenlopend publiek interesseren.' Thomas Denys op: http://wamal.nl 08-05-2015
'21 bijdragen, 196 pagina's, 130 voor het merendeel kleurenafbeeldingen en een uitgebreide literatuurlijst voor wie de smaak te pakken heeft, voeren de lezer een wereld binnen waarin het verwerven van kennis van de wereld door woord en beeld tevens het verwerven van inzicht in Gods plan met de mensheid is. Kennis in beeld laat zien dat onder de bezielende (bege)leiding van WEMAL het artesonderzoek de kinderschoenen niet alleen ruimtschoots ontgroeid is, maar in de multidisciplinariteit van het onderzoek de lezer ook nog een belangrijke les leert: hoe door buiten de gebaande paden te treden een completer beeld kan ontstaan en nieuwe inzichten en nieuwe vragen kunnen opborrelen. Maar nu nog even niet. Nu eerst even heerlijk grasduinen.' Jacqueline Wessel op: www.tntl.nl/boekbeoordelingen 02-04-2015
'Aan alles komt een eind. Ook aan deze prachtig uitgegeven bundel, die veel meer is dan de term "koffietafelboek" (p. 7) suggereert, zelfs met aanhalingstekens. Een uitstekende bibliografie nodigt uit tot verder lezen, maar deze budnel spreekt boekdelen over de middeleeuwse ideeënwereld!' Julia C. Szirmai in: Madoc 28 (2014) 3, p. 181-184
'Kennis in beeld heeft enkele belangrijke troeven. Het boek biedt inzicht in een reeks interessante artesonderwerpen en is in een vlotte stijl en voor een breed publiek geschreven. Het besteedt niet alleen aandacht aan de artesteksten zelf, maar laat ook ruimte voor de afbeeldingen die in deze literatuur aanwezig zijn of ermee in verband staan, wat de toegankelijkheid van het werk vergroot. Tot slot, maar niet onbelangrijk: ik weet voor enkele mensen alvast een geschikt kerstgeschenk.' Ine Kiekens op: nederl.blogspot.nl 30-10-2014
'Het is een genot om door het boek vol kleurenafbeeldingen te bladeren. Een bonte stoet aan onderwerpen passeert de revue. Zo valt het oog de ene keer op een zodiakman - waarbij wordt uitgebeeld hoe de dierenriem en de planeten invloed hebben op het menselijk lichaam - om daarna getrokken te worden door de anatomische afbeeldingen van het inwendige van de vrouw.' Aron de Vries op: www.historischhuis.nl/recensiebank 09-10-2014
'De rijkdom van de middeleeuwse leefwereld is [...] op een originele en laagdrempelige manier in boekvorm vastgelegd. De wetenschappers hebben de verleiding van het al te veel willen uitleggen goed weten te weerstaan. En Uitgeverij Verloren in Hilversum heeft haar reputatie voor verzorgde boeken over geschiedenis nog maar eens bevestigd.' Erik Betten in: Friesch Dagblad/Sneinspetiele 27-09-2014, p. 28
'[...] een twintigtal boeiende hoofdstukken, mooi geïllustreerd, goed uitgelegd.' Ruud Spruit in: G-Geschiedenis 5 (2014) 5, p. 61
'De afbeeldingen versterken de betekenis van de tekst en verscherpen onze kijk op het verleden. Andersom geeft de samenhang met de instructieve teksten de afbeeldingen diepgang. [...] Een kleurrijk spectrum van intellectuele opvattingen en alledaags handelen in de middeleeuwen.' Hans Lensink in: Vind (2014) 15, p. 62
'Het is de auteurs van deze mooie bundel gelukt om hun bevindingen over tekst en beeld op een heldere en leerzame manier samen te brengen.' Marjoke de Roos in: Geschiedenis Magazine 49 (2014) 6, p. 58
'[...] een heerlijk boek [...] dat ons een beeld geeft van de middeleeuwen, door de ogen van de middeleeuwers zelf. En nog wetenschappelijk verantwoord ook: daar kun je mee gezien worden op het strand.' Zon, zee ... en wetenschap. Kennislink Zomerspecial 2014, 27-06-2014, op: http://www.kennislink.nl/publicaties/zon-zee-en-wetenschap
Verder gesignaleerd in: NBD Biblion, gerecenseerd door Elias van der Plicht, 20-08-2014. Lees ook: 'Column 99: Occasio of Fortuna' van Willem Kuiper op Nederl.blogspot.nl over de identificatie van de vrouwenfiguur in een miniatuur in De natuurkunde van het geheelal, Utrecht, 1465-1470.