Het Journaalboek van Johannes Timmers, anno 1784

Johannes Timmers nam op 17 juli 1781 dienst bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Twee maanden later vertrok hij met zijn gelijknamige neef vanaf Texel naar Batavia. Maar de Engelse oorlogsschepen blokkeerden de kust en hun schip Holland moest al snel terugkeren. Een jaar later vertrok de VOC-vloot alsnog. De reis die ze maakten, is vastgelegd in een journaal dat in twee versies is overgeleverd. Het verhaalt van de spannende reis van de Holland via Kaap de Goede Hoop en Mauritius naar Ceylon (Sri Lanka). Daar ging Timmers junior aan land, terwijl Timmers senior doorvoer naar Batavia. Hij kwam in november 1784 in Nederland terug.

Het persoonlijke reisverslag, versierd met fraaie tekeningen, is door Lodewijk Wagenaar en Nel Klaversma uitgegeven, met annotaties en een inleiding over de historische achtergronden. Zij zijn oud-medewerkers van het Amsterdam Museum dat de twee handschriften in 1998 verwierf.    

'In hun voorwoord bedanken de bezorgers Uitgeverij Verloren omdat "die een voorbeeldige uitgave tot stand heeft gebracht" (p. 9). Daarmee is echt geen woord te veel gezegd. Zo bevat het boek tal van aardige naïeve tekeningen uit het Journaal zelf. Maar ook zijn vele afbeeldingen toegevoegd van schepen, havengezichten, scheepskamelen en zo meer, waardoor het Journaalboek ook visueel in een groter verband wordt geplaatst.  Een extra kleurkatern bevat bovendien twee duidelijke kaarten van de routes die De Hulk en de Holland volgden. [...] De uitgave is ook "voorbeeldig" te noemen vanwege de plaatsing van de vele annotaties aan de voet van de bladzijden. Wat een zegen is dat! Het bespaart immers de lezer de groeiende ergernis van het eindeloos geblader en gezoek van voor naar achter in het boek. In de inleiding wordt in de voetnoten veelal naar archiefstukken en literatuur verwezen, de annotaties bij het journaal betreffen vaak woordverklaringen, hetgeen de leesbaarheid zeer ten goede komt. [...] Dankzij de enorm uitgebreide kennis en de vlotte pen van Wagenaar en Klaversma is een bijzonder interessant en spannend boek tot stand gekomen, dat zowel de specialist als de geïnteresseerde leek zal boeien.' Han C. Vrielink op: www.historischhuis.nl, 11-10-2017

'Timmers hield een journaal bij. Twee versies daarvan zijn bewaard gebleven en kwamen twintig jaar geleden terecht in het Amsterdam Museum. Twee oud-medewerkers hebben dit nu op een deskundige manier uitgegeven. [...] Er zijn tientallen VOC-journaals bewaard gebleven. Ze bevatten dagelijkse, systematische waarnemingen van koers, weersgesteldheid, windrichting en gepeilde diepte en dat is nogal saai. Aardiger wordt het wanneer de auteur – een stuurman, of iemand die voor zijn eigen plezier een journaal bijhield – persoonlijke belevenissen en bijzondere gebeurtenissen heeft genoteerd. Dat is het geval met Johannes Timmers. [...] dit handschrift, met zijn bijzonder aardige, naïeve tekeningetjes, hebben we gelukkig nog.' Roelof van Gelder voor: Mededelingen Stichting Jacob Campo Weyerman, 8-6-2017.