Een golf van beroering

In het midden van de achttiende eeuw werd Nederland opgeschrikt door een golf van emotionele religieuze opwekkingen. Op verschillende plaatsen in het land gaven kerkgangers blijk van een krachtdadige bekeringservaring. Ze vielen flauw, beefden, huilden of schreeuwden. Dergelijke opwekkingen kwamen destijds in heel de protestantse wereld voor, van Midden-Europa tot de Amerikaanse koloniën. In de Republiek keurde de gevestigde orde het fenomeen vrijwel unaniem af. De opwekking die in 1749 in Nijkerk begon, vormde de aanleiding voor een omvangrijke publieke discussie, in pamfletten, traktaten en tijdschriften, die de Nederlandse opwekkingsbeweging de negatief geladen naam Nijkerkse Beroerten heeft bezorgd. In deze bundel worden aanzetten gegeven om de Nijkerkse opwekking en de hevige reactie die deze uitlokte, op bevredigende wijze te duiden binnen het intellectuele, religieuze en maatschappelijke landschap van het midden van de achttiende eeuw. De bijdragen zijn geschreven door, Frits Broeyer, Joris van Eijnatten, Peter van Rooden, Joke Spaans en Wim van Vlastuin.    

Inhoud: FRED VAN LIEBURG, De Libanon blijft ruisen. Opwekkingen in Nederland in de gereformeerde traditie   FRITS BROEYER, De Nijkerkse beroeringen als spiegel van de eigentijdse theologie   WIM VAN VLASTUIN, Nijkerk en Northampton   JOKE SPAANS, Veranderende vroomheid   JORIS VAN EIJNATTEN, Droefheid in Nederland. De fysiologie van het fanatisme en de nieuwe openbaarheid   PETER VAN ROODEN, De communicatieve ruimtes van de Nijkerkse beroeringen   JOKE SPAANS, De onderdrukking van de opwekking in de noordelijke gewesten van de Republiek

'De bijdragen aan Een golf van beroering zijn stuk voor stuk geleerd maar bevattelijk, grondig en inzichtgevend. Hier wordt voorbeeldig historisch vakmanschap geboden.' John Exalto in: Nederlands Dagblad, 15-02-2002

'Met dit boek, waaraan ook dr. Frits Broeyer en dr. Joke Spaans meewerkten, is een belangrijke stap vooruit gezet in het onderzoek naar de achttiende-eeuwse Nederlandse opwekkingsbeweging. De auteurs laten zien dat je op uiteenlopende manieren naar een religieus verschijnsel kunt kijken. Waarbij aandacht voor het publieke perspectief van een opwekking wat mij betreft gelijk kan opgaan met de waardering van een opwekking als werk van de Geest.' J.C. Karels in: Reformatorisch Dagblad, 30-01-2002

'De zes historici (...) zijn erin geslaagd het Nijkerkse fenomeen te verhelderen door het in een brede context te analyseren. De bijdragen zijn stuk voor stuk helder en met kennis van zaken geschreven. De stof is ook actueel. Ook nu doen zich in het kerkelijk leven vergelijkbare processen voor. Een waardevolle bundel dus.' A.J. Jelsma in: NBD Biblion, 11-04-2002

Verder gesignaleerd in: Tijdschrift voor Geschiedenis 116 (2003), p. 145-146; Nederlands Archief voor Kerkgeschiedenis 82 (2002) 2, p. 463-465; BMGN 117 (2002)3, p. 412-413; Historisch Nieuwsblad, 23-03-2002; De Bazuin, 05-04-2002; Recensiebank historischhuis.nl; Barneveldse Krant, 20-04-2002; Centraal Weekblad, 22-02-2002; Trouw, 26-01-2002; De Gelderlander, 25-01-2002; Kabelkrant Piet Kaptein; Cd-rom Leesidee 2000-2005