De Nederlands-Turkse betrekkingen

In 2012 wordt gevierd, dat er al vierhonderd jaar betrekkingen bestaan tussen Nederland en Turkije. Gedurende de eerste eeuwen verliepen de contacten vooral via de handel en de diplomatie. Daarnaast waren er avontuurlijke Nederlanders die als toerist avant la lettre door het Ottomaanse rijk trokken. Sinds de komst van Turkse gastarbeiders met hun gezinnen in de tweede helft van de vorige eeuw is er sprake van een groeiende culturele uitwisseling. In deze bundel wordt door middel van biografische portretten en interviews een beeld gegeven van vierhonderd jaar Nederlands-Turkse betrekkingen. Aandacht wordt onder andere besteed aan de eerste Nederlandse ambassadeur Cornelis Haga, de Ottomaanse Groot Admiraal Halil Pasha, medicus en tolk-vertaler aan de ambassade Carlos Caratza, handelaar en juwelendief Jan Hendrik Meijer, missionaris in Oost-Anatolië Henry van Lennep, Bijbels geograaf Charles Meredith van de Velde en Telegraaf-columniste Funda Müjde.      

Inhoud:

MAURITS VAN DEN BOOGERT, Voorwoord  

JAN JONKER ROELANTS, Inleiding. 400 jaar diplomatieke betrekkingen  

MAURITS VAN DEN BOOGERT, Haga en Halil Pasja. Grondleggers van de Turks-Nederlandse betrekkingen  

MAURITS VAN DEN BOOGERT, Cyrillus Lucaris (1572-1638). De 'protestantse' patriarch van Constantinopel  

JAN SCHMIDT, Evliya Çelebi en de Lage Landen  

MAURITS VAN DEN BOOGERT, Bode Hasan wacht op antwoord. Een Turkse klacht over Zeeuwse kapers in 1710  

EVELNE SINT NICOLAAS, Dragoman Carel Caratza. De ogen en oren van ambassadeur Calkoen  

MAURITS VAN DEN BOOGERT, De Zaak Meijer (1754-1764), Van handelaar in Istanboel tot Romeins juwelendief in ruste  

ANNE DOEDENS, Johan Raye van Breukelerwaard. Een Turkije reiziger van stand in de achttiende eeuw  

DANIËL KOSTER, Een 'Turkse' Griek in Amsterdam. De handel en wandel van Stephanus d'Isaij (1737-1815)  

RENÉ BEKIUS, Avet Jeremias. Een Levantijnse koopman in achttiende-eeuws Amsterdam  

RENÉ BAKKER, De ineenstorting van het Ottomaanse Rijk volgens Pieter van Woensel (1747-1808)  

JAN DE HOND, Charles Willem Meredith van de Velde (1818-1898). Een Bijbels geograaf in een door God vervloekt land  

JAN SCHMIDT, Henry J. van Lennep. Protestantse zendeling onder de Ottomanen  

MAURITS VAN DEN BOOGERT, Van Ottomaans naar Turks. J.H. Kramers op een breuklijn in de geschiedenis  

JURGEN MAAS/ANNEMARIKE STREMMELAAR, "Ankara is een Europese post". Interview met Nikolaos van Dam  

JURGEN MAAS/ANNEMARIKE STREMMELAAR, "Turkse toetreding tot EU is een gepasseerd station". Interview met Erik-Jan Zürcher  

JURGEN MAAS/ANNEMARIKE STREMMELAAR, De 'Nationale Schoonzoon'. Interview met Joost Lagendijk  

JURGEN MAAS/ANNEMARIKE STREMMELAAR, "Ik heb een missie". Interview met Haci Karacaer  

JURGEN MAAS/ANNEMARIKE STREMMELAAR, Goed nieuws. Interview met Funda Müjde  

JURGEN MAAS/ANNEMARIKE STREMMELAAR, Thuis in Istanboel. Interview met Ahmet Polat  

Over de auteurs  

Register

‘Het boekje geeft een caleidoscopisch beeld van 400 jaar Nederlands-Turkse geschiedenis én een genuanceerd optimistische boodschap voor de toekomst.’ Djoeke van Netten in: Geschiedenis Magazine 47 (2012) 7, p. 57

‘Vrijdag 29 juni ontvingen de Turkse consul-generaal de heer Erçen, de oud Europarlementariër Joost Lagendijk en loco-burgemeester Ditewig in de Bilthovense boekhandel de eerste exemplaren van het boek ‘De Nederlands-Turkse betrekkingen. Portretten van een vierhonderdjarige geschiedenis’. Doedens interviewde vervolgens Lagendijk over de hedendaagse Nederlands-Turkse betrekkingen. Lagendijk: “Veel mensen in Turkije denken dat de Islamofobie, de haat tegen de islam, toeneemt en er daarom geen toetreding mogelijk is tot de EU. Ik ben het daar niet mee eens. Er is een kleine minderheid die een grote stem heeft. […] Ik wil meer kennisoverdracht zodat er gefundeerd kan worden gesproken over Turkije.” ’ Hester de Geus in: Biltsche Courant 04-07-2012, p. 19

‘Medeauteur van het boek is de Maartendijkse historicus Anne Doedens. Hij levert een regionaal Utrechtse bijdrage met de beschrijving van de reis van “heer van stand” Johan Raye van de toenmalige ambachtsheerlijkheid Breukelerwaert in 1763 als delegatielid van de Nederlandse ambassade naar Istanbul. Een citaat uit Doedens’ bijdrage verwoordt fijntjes de nog steeds vaak onterechte “vooroordelen” betreffende taal en informatie-uitwisseling: “Raye reisde met een gezant naar diens post in Turkije, namelijk Pera, de diplomatenwijk van Constantinopel. Diplomaten waren lang niet altijd op de hoogte van de dingen die zich in de hoofdstad afspeelden. Veel Europeanen bleven het hele jaar in Pera zonder Constantinopel te bezoeken. Raye deed dat wel. De taal vormde een grote barrière.” ’ Henk van de Bunt in: De Vierklank11-07-2012, p. 7

‘In dit mooi geïllustreerde boekje worden chronologisch twintig personen belicht die een connectie hebben met zowel Nederland als Turkije. […] Een leuk boek met heel veel informatie en zeer kleurrijke figuren. Misschien zijn enkelen van hen minder bekend, maar hun schets maakt nieuwsgierig en smaakt naar meer ... En dat voor zo'n klein prijsje! Aanrader!’ Annet van Wiechen op: www.oudweb.nl, 07-09-2012

‘In De Nederlands-Turkse betrekkingen, Portretten van een 400-jarige geschiedeniszijn de redacteuren prima geslaagd om weliswaar geen compleet, maar wel een divers beeld van de relatie tussen de twee landen, te schetsen. Bovendien lezen de artikelen vlot weg. De relatie heeft echt gezicht gekregen doordat in de meeste bijdragen mensen centraal staan.’ Leon Mijderwijk op: www.historien.nl, 24-09-2012

‘Hoewel dus de specifieke Nederlands-Turkse betrekkingen in de historische portretten onderbelicht blijven, komen ze in de interviews wel naar voren. De bijdragen, zowel de interviews als de portretten, zijn over het algemeen ook goed leesbaar. Daarnaast hebben de historische portretten weliswaar weinig connectie met het thema van de bundel, maar zijn ze desondanks toch interessant om te lezen.’ Joost Westerweel op: www.actahistorica.nl, 12-10-2012

‘Ter gelegenheid van deze vierhonderdjarige band is een mooi boekje verschenen met meer dan tien portretten van mensen die in de Turks-Nederlandse geschiedenis een opmerkelijke rol hebben gespeeld. […] Behalve de portretten biedt het boek ook zes interviews, onder andere met Turkije-kenners Joost Lagendijk en Erik-Jan Zürcher. De laatste is uiterst sceptisch over het toetredingsproces van Turkije tot de EU. “Het perspectief van toetreding is uit beeld verdwenen.” ’ Marc Janssens in: Nederlands Dagblad/Gulliver26-10-2012, p. 14

‘De samenstellers zijn erin geslaagd om aan de hand van biografische portretten en interviews een verrassend levendig beeld te schetsen van Turkije en Nederland en hun onderlinge relatie in de afgelopen vier eeuwen, gezien door de ogen van tijdgenoten. Deze bundel leest vlot weg, is boeiend en leerzaam en zou eigenlijk verplichte kost moeten zijn voor studenten politicologie en bestuurskunde en voor ambtenaren bij de meeste departementen.’ Paul Hendriks op: www.historischhuis.nl/recensies, 25-11-2012

‘De bundel geeft een zeer gevarieerd beeld over een lange periode. Fraai uitgevoerd met mooie afbeeldingen van schilderijen, gravures en foto’s.’ Sytske Breunesse in: NBD Biblion, 24-10-2012.

Verder gesignaleerd in: Stadspost 04-07-2012; de Volkskrant 30-06-2012; Trouw/Zomertijd 14-07-2012, p. 40.